Verandering van spijs doet eten, moet Pedro Almodóvar gedacht hebben nadat hij het schitterende La Piel Que Habito had afgewerkt. Sinds het succes van Todo Sobre Mi Madre legde hij zich steeds meer toe op steeds donkerder melodrama’s, met Hable Con Ella als uitschieter in wat een indrukwekkende reeks films is geworden. Nu keert de jolige Spanjool echter voor de eerste keer sinds het begin van de nieuwe eeuw terug naar het genre waar hij in de jaren ’80 potten mee brak: dat van de lichte en vooral licht hysterische komedie. De tijden zijn echter veranderd, en waren zijn vroege films, zoals Entre Tinieblas en Mujeres al Borde de un Ataque de Nervios nog een uitbundige reactie op de nieuwe artistieke vrijheid die plots ontstond na de val van Franco’s dictatuur, dan voelt Los Amantes Pasajeros heden ten dage een beetje aan als een vreemde wending in een carrière die steeds rijper werd. Anderzijds blijkt die terugkeer nu ook weer niet zo onverwacht: in Los Abrazos Rotos knipoogde Pedro al stevig naar zijn eigen vroegere werk, en het is ten slotte niet omdat ’s mans excentrieke kapsel er grijzer uitziet dan ooit, dat het niet langer op hoogst frivole wijze de zwaartekracht uitdaagt. En dat is uiteindelijk ook wat de personages uit Los Amantes Pasajeros doen.
Daarvoor kruipen ze allemaal in een op het eerste zicht doorsnee Península-vliegtuig, dat opstijgt in Madrid en verwacht wordt te landen in Mexico City, ware het niet dat er een probleem opduikt met het landingsgestel, en de piloot dan maar besluit om cirkeltjes te blijven draaien boven Toledo – niet ‘Toledo, Ohio’, maar ‘Toledo, Castilla-La Mancha’. Van Mexico komt er dus niet veel in huis, maar de Spaanse regisseur trakteert zijn kijkers wel op een tripje naar zijn eigen favoriete bestemming. Bienvenidos al País Almodóvar, een land waar ‘Hoe gayer, hoe liever’ het nationale motto is, pijpen de nationale sport, een sinistere cocktail genaamd ‘Agua de Valencia’ de nationale drank en ‘I’m So Excited!’ van The Pointer Sisters het nationale volkslied. Waarmee we maar willen zeggen dat Los Amantes Pasajeros niet voor iedereen zal weggelegd zijn: u zal de film beter kunnen appreciëren naarmate u de graad van gefliptheid van de situatie, de personages en de gebeurtenissen kan verteren. En geflipt zijn ze.
We hoeven u vast niet te vertellen dat naast dat vliegtuig ook Spanje zelf momenteel in rondjes aan het draaien is, en de politieke metafoor die je in Los Amantes Pasajeros kan lezen – wij proberen dat doorgaans te vermijden – klopt dan ook net iets te volledig om toevallig te zijn. De situatie van een land waarvan het bestuur vierkant draait, het plebs weinig of niets kan doen en de regering probeert te verbergen wat er eigenlijk aan de hand is, wordt weinig subtiel gespiegeld in de passagiers van onze lijnvlucht: de volledige economy class krijgt een spierverslapper, waardoor die de hele vlucht lang buiten westen is, de piloten kunnen de boel niet in de juiste richting sturen, de stewards proberen de aandacht van het eigenlijke probleem af te leiden, en de business class-passagiers laten zich gaan in decadentie. En zowat iedereen bekommert zich in de eerste plaats om zijn eigen, persoonlijke problemen in plaats van om de situatie.
Dat die problemen uit de pen van Almodóvar komen, moge duidelijk wezen: naast de frauduleuze zakenman die het land probeert te ontvluchten (José Luis Torrijo), bevinden zich op de vlucht ook een zieneres die haar maagdelijkheid wil verliezen (Lola Dueñas), een paranoïde SM-dominatrix (Cecilia Roth), een acteur die twee relaties tegelijk achter zich wil laten (Guillermo Toledo), drie flight attendants, die naast übergay ook bijzonder religieus (Carlos Areces), geil (Raúl Arévalo) of drankverslaafd (Javier Cámara) zijn, en twee piloten (Antionio de la Torre en Hugo Silva) die al eens op elkaars toeter blazen, maar elk op een andere, geproblematiseerde manier omgaan met hun biseksualiteit. Almodóvar vergroot de eigenschappen van zijn personages enerzijds tot in het absurde uit, maar kleurt ze anderzijds ook in met een onvoorspelbaarheid die aanvankelijk vermijdt dat ze saai worden. Voor de acteurs is het soms dan ook moeilijk om de juiste balans tussen die aspecten te vinden: sommigen, zoals Javier Cámara (Hable Con Ella), komen er op indrukwekkende wijze mee weg, maar anderen, zoals Cecilia Roth (Todo Sobre Mi Madre), kunnen de karikatuur niet vermijden.
Ook voor Almodóvar zelf is het soms dansen op een slappe koord: lange tijd laveert hij met zichtbaar genoegen tussen alle groteske dialogen en situaties waar hij zijn personages en zijn publiek mee confronteert, en legt hij de boel vast in zijn typische, kleurrijke stijl. Hoe karikaturaal Los Amantes Pasajeros ook mag zijn, de waanzin wordt haarfijn en met een bij momenten uniek komisch gevoel voor absurde humor in beeld gebracht – let vooral op de korte openingsscène aan het begin van de film, met kleine, maar schitterende cameo’s van Almodóvargetrouwen Antonio Banderas en Penélope Cruz, in erg atypische rollen. Ook al draagt Los Amantes Pasajeros een duidelijk hedendaagse stempel, de sfeer van Almodóvars jaren ’80-capriolen steekt nu en dan toch de kop op, wat de man zelf benadrukt door meermaals naar dat decennium te knipogen. Want in de jaren ’80 was de mescaline toch beter dan tegenwoordig.
Naarmate Los Amantes Pasajeros vordert, blijkt helaas dat de film bijna even stuurloos uitdraait als het vliegtuig zelf. We weten nog niet goed wat we van het lichtjes hemeltergende maar toch ook lichtjes hilarische ‘I’m So Excited!’-cabaret moeten vinden, maar daarna glijdt de film weg in een nogal slordig scenario en beginnen een aantal personages stevig te vervelen. Het laatste, stuurloze halfuur wordt een beetje op automatische piloot – pun not intended – afgewerkt, de compleet absurde finale waar wij op hoopten blijft uit, en op ’t einde weet de bekendste cineast van Spanje zelf niet meer zo goed wat hij met de losse eindjes van zijn scenario moet aanvangen.
Het is een beetje jammer dat Los Amantes Pasajeros op die manier een nogal teleurstellende wending neemt, want de eerste helft van de film is veelbelovend, en creëert hoge verwachtingen die in de tweede helft verglijden in lichte teleurstellingen. Gelukkig ligt de prent niet te zwaar op de maag en ligt het tempo hoog genoeg om te verstrooien. Almodóvar is bekwaam genoeg om te vermijden dat zijn nieuwste een zwarte pagina in zijn cv is geworden, maar een nieuw pareltje à la Hable con Ella of La Piel que Habito zou daarop niet misstaan. Wij beginnen al af te tellen!
