Veronderstel: je bent de vijfentwintig voorbij en debuteert met Slaap!, een boek dat meteen door critici wordt opgemerkt als een wonder. Plots is het tien jaar later en schreef je al een aantal andere romans, kortverhalen en zelfs filmscenario’s. Veronderstel: je heet Annelies Verbeke en houdt van de veronderstelling dat veronderstellingen aan de basis liggen van alle literatuur.
Het is een zeer alledaags en welbekend fenomeen: een mens veronderstelt. Dat deze of gene winkelbediende weer eens te weinig wisselgeld heeft teruggegeven of de kortingsbonnen niet allemaal in rekening bracht. Voortdurend laat een mens zich leiden door zijn intuïtie of, zoals dat in de volksmond heet, door ‘het buikgevoel’. Dat klinkt beter, of toch minstens alsof het in het verlengde ligt van de menselijke natuur en daarom kan worden gerechtvaardigd. Meer dan een dergelijk idee heeft Annelies Verbeke niet nodig om een nieuw boek met kortverhalen te vullen. Die bundel heet simpelweg Veronderstellingen en speelt voortdurend met het fenomeen van mensen die ofwel bedrogen worden door hun eigen vooringenomenheden, ofwel aangewezen zijn op losse assumpties omdat er hen niets anders meer rest. Dit mag misschien abstract klinken, maar de realiteit van de kortverhalen is anders: Verbeke etst telkens plausibele situaties uit erg alledaags basismateriaal en dat werkt uitstekend. Wie zei dat “die schrijvers van vandaag het allemaal zo moeilijk willen maken”? Die moet dringend eens met Verbeke in een hoekje kruipen: niet omdat de schrijfster simpele soaps schrijft voor ongeletterden, maar precies omwille van de vindingrijkheid waarmee ze aan de slag gaat met de moleculen van het dagelijks bestaan.
Heel concreet worden over de afzonderlijke verhalen zou jammer zijn, omdat ze het best tot hun recht komen zonder voorkennis. Misschien is het frustrerend te zien hoe we in deze recensie op de proppen komen met woorden als ’surrealistisch’ of ’cynisch’ zonder dat hard te maken, maar er bestaat geen genre dat gevoeliger is aan het oplichten van sluiers dan het kortverhaal. Wie toch nog aarzelt, kan in de plaatselijke boekhandel stiekem Henny Verhasselts levenswerk of De vrouw met de baard lezen. Let er echter op dat u geen andere snuisteraars stoort met mogelijk geschaterlach. De wat flauwe toespeling op de achterflap – Veronderstellingen kunnen de geestelijke gezondheid ernstig schade toebrengen! – ligt eigenlijk geheel in de lijn van de heerlijke toon waarmee Verbeke personage na personage ten tonele voert. Soms heeft de lezer aan een zin genoeg om te weten dat de auteur weer een smeuïge saus zal bereiden uit enkele ingrediënten die eenieder in de keukenkast heeft staan. Maakt dat van Veronderstellingen grote literatuur, of ambachtelijk huis-, tuin- en keukenwerk van de bovenste plank? Toch eerder het eerste, want evident kan het niet zijn om uit kleine waarnemingen zoveel humor en absurditeit te destilleren. Bovendien is het erg aangenaam dat Verbeke enkele personages in diverse verhalen recycleert, en op die manier een impliciet continuüm opbouwt. Anderzijds blijven de verhalen perfect afzonderlijk leesbaar en gaat het dus alleen om het toevoegen van wat kruiden en kleur. Ja, de waanzin van Annelies Verbeke is fantastisch. Slechts één boodschap is hier kortom op zijn plaats: stoofpot op een laag vuur, en laat dat maal zich dan maar gaar koken met Veronderstellingen op schoot. Koken zal nooit eerder zo aangenaam zijn geweest.
