Ja, Hasta La Vista! was, al bij al, een plezante feelgoodfilm. En toegegeven, The Broken Circle Breakdown was een bijzonder pakkend relatiedrama. En, zeker niet te vergeten, Rundskop was een karakterschets van een intensiteit die in deze contreien zelden gezien is, met een verdiende Oscarnominatie als gevolg. Maar alstublieft, vergeet even hoe de vaderlandse media en vooral de vaderlandse publieke opinie de afgelopen jaren en maanden dagelijks hebben geprobeerd om van die drie films het uithangbord te maken van de kwalitatieve evolutie die de cinema van eigen bodem heeft doorgemaakt. En dat zeggen we niet omdat films als Weekend aan Zee, Quichote’s Eiland en Code 37 goede argumenten voor het tegendeel zouden zijn, maar wel omdat de media en vooral de publieke opinie een waardevol kleinood bijna volledig lijken te negeren. Wij durven er ons geld op in te zetten dat de oorzaak daarvan ligt in het feit dat de regisseurs van dat kleinood geen prozaïsche vertelstijl hanteren, maar hun beelden eerder poëtisch aan elkaar monteren. Enfin, we zullen het maar meteen zeggen, voor we ons nog verder door overdreven literaire metaforen laten meeslepen: La Cinquième Saison is een parel van een film.
Toegegeven, het getrouwde regisseursduo Peter Brosens – Jessica Woodworth is misschien niet honderd percent Belgisch, maar dat laat ons koud – als iedereen mag beweren dat Gotye een Belg is, dan mogen wij La Cinquième Saison als Belgische cinema klasseren. Temeer daar de makers van Khadak en Altiplano ditmaal op eigen bodem hebben gedraaid, en de Mongoolse steppen en de Peruviaanse hoogvlakte hebben ingeruild voor een naamloos gehucht uit de Condroz (dat is één van die natuurstreken die u ooit, op de middelbare school, op een blinde kaart van België moest kunnen aanduiden, weet u nog?). De mensen die er leven vormen een kleine, gesloten gemeenschap, die het einde van de winter vieren met de rituele verbranding van kerstbomen en de als stropop voorgestelde winter in hoogsteigen persoon. Maar dit jaar gaat het ritueel niet door: de kerstbomen noch de stropop willen vuur vatten, de koude wil niet weggaan. Brace yourselves: winter is staying.
De gevolgen laten zich vrij gemakkelijk raden: de zaden willen niet ontkiemen, de koeien willen geen melk geven, de bijen willen geen honing maken, en Peter van den Begin z’n haan wil niet kraaien. De manier waarop Brosens en Woodworth dat allemaal vertellen, of beter gezegd, waarop ze dat laten zien, is niet echt dramatisch te noemen: hun stijl is eerder zintuiglijk. (Als u ons nog één literaire metafoor wilt vergeven: het doet soms wat denken aan de manier waarop Peter Verhelst zijn postmoderne winter voorstelde in Tongkat.) De beelden waaruit La Cinquième Saison bestaat, zijn ijskoud: zelfs wanneer, chronologisch gezien, de zomer aanbreekt, er een streepje zon priemt, en de plaatselijke schone een kleedje aantrekt, hanteren de twee regisseurs een kleurenpalet dat de temperatuur meteen terug richting vriespunt trekt. De film is in al z’n facetten doordrongen van dezelfde sfeer als het dorpje dat als decor dient: koud, gespannen en gesloten, en net als de dorpelingen tegelijk bevreemdend en vervreemdend.
Dat maakt van La Cinquième Saison niet echt een bijzonder aangename kijkervaring, maar wel één die van een bijna ongeziene, gespannen esthetiek doordrongen is. Nochtans zijn veel van de trucjes van het Belgisch-Amerikaanse koppel niet bijster vergezocht, en een enkele keer wordt hun gebruik van slow-motion zelfs net dat tikkeltje te gemakkelijk. Het is dan ook gemakkelijk schamper te doen over de technieken die Brosens en Woodworth hanteren, maar de manier waarop ze hun arsenaal aan vertraagde beelden, trage, horizontale camerabewegingen en hun strakke en vaak uiterst gecentreerde composities aanwenden, doet hun shots echter ver boven dat gemakzuchtige niveau uitstijgen.
La Cinquième Saison draagt dan ook overduidelijk de signatuur van beide regisseurs, en voor wat de idee van auteurscinema nog waard is, zijn Peter Brosens en Jessica Woodworth er de geknipte voorbeelden van, niet alleen door op alle vlakken (productie, scenario en regie) het laatste woord te hebben, maar ook en vooral door hun eigen, vrijwel unieke kijk op cinema. En geloof ons vrij: als u zich gedurende 93 minuten diezelfde visie eigen kan maken, zal u evenzeer onder de indruk zijn als wij. Verwacht geen klassiek uitgewerkt verhaalverloop, en verwacht geen klassieke personages: hoewel de vertelling veel strakker is dan die van Altiplano, waar de dubbele verhaallijn de film toch wel een stuk van z’n effectiviteit ontnam, is La Cinquième Saison nog steeds eerder een elliptische aaneenschakeling van taferelen, waarin de haast allegorische personages elk op hun eigen manier omgaan met de schrikwekkende situatie waarin zij zich bevinden.
Dat laat veel ruimte voor eigen invullingen, en als kijker zou je La Cinquième Saison dan ook op verschillende manieren kunnen interpreteren. Als een ecologische waarschuwing voor de menselijke uitbuiting van de natuurlijke wereld. Als een politiek pleidooi tegen xenofobie, wanneer de dorpelingen een rondzwervende filosoof-imker (Sam Louwyck) als de oorzaak van hun ellende aanwijzen. Zelfs een Bijbelse interpretatie is meer dan plausibel, waarbij Sam Louwycks personage een soort Christusfiguur voorstelt, en het jonge meisje dat hem in bescherming neemt (Aurélia Poirier) als een 21ste-eeuwse Maria Magdalena. Maar laat u alstublieft niet al te zeer door dergelijke interpretaties meeslepen, want hoe u de boel ook leest, La Cinquième Saison komt ongetwijfeld het meest tot z’n recht als de waanzinnige knappe enscenering van een schrikwekkende premisse. Of gaat het haar op uw armen niet rechtstaan wanneer de door rituelen geobsedeerde dorpelingen lugubere kraaienmaskers opzetten, of er een jong meisje omgekeerd aan een boom schommelt?
Het eigenzinnige en erg aanwezige arthouse-gehalte van La Cinquième Saison zal niet bij iedereen in even goede aarde vallen, zeker niet bij diegenen die een zekere dramatische spanningsboog of grondig uitgewerkte personages verwachten. En wie kan hen ongelijk geven? De manier waarop je La Cinquième Saison ervaart hangt immers sterk af van de manier waarop je naar cinema kijkt. Maar iedereen die zich door Brosens en Woodworth laat overtuigen en zich laat onderdompelen in de unieke, van angstaanjagende schoonheid doorspekte wereld die zij creëren, krijgt er alleszins één van de meest intense films van het jaar voor in de plaats, die nog dagen blijft nazinderen.
