Als Every Woman Is A Tree (2008) de kloeke intrede was, en Epileptical West (2010) de bevestigende overrompeling (en meteen onze #1 van dat jaar), dan wordt de hattrick nu vervolledigd met By Way Of Deception, dat Angles definitief katapulteert tot misschien wel de opwindendste jazzband van het moment.
Hoort politiek thuis in de muziek? Als het van bandleider Martin Küchen afhangt, dan mag het zelfs centraal staan. Of het nu gaat om z’n Trespass Trio (met Raymond Strid en Per Zanussi), het grotere Angles of zijn fascinerende solowerk (het recent verschenen Hellstorm is op een totaal andere manier al even aangrijpend als de albums van de bands): Küchen blijft op de barricaden staan en vanuit een persoonlijke geschiedenis wantoestanden aanklagen. Liner notes staan traditioneel dan ook bol van de heftige kreten en aanklachten over de meest uiteenlopende gruweldaden in oorlogsgebieden. Iedere keer leidt dat ook tot muziek die al net even geëngageerd, passioneel en bombastisch is.
Het mooie aan Angles, dat voor deze concertregistratie uitgebreid was tot een octet, is dat het een echte band is. Het collectieve statement primeert. Het is dan ook geen misvatting van Stef Gijssels (de man achter de Free Jazz Blog) om in de liner notes het volgende op te tekenen: “This is not the music for abstractions, individual artistic expressions or for esoteric elitism, this is music that resonates with immediate effect, hopefully also with lasting effect, contrasting the joy and the sadness, the laments and outcries.” Het vat mooi samen waar de band voor staat, al laat hij ook niet na erop te wijzen dat deze band ook in staat is tot verfijning, doordachtheid en kan teren op bakken individueel talent.
Angles wordt ook regelmatig gezien als de opvolger van Charlie Hadens Liberation Music Orchestra. De overtuiging van die band wordt echter verdrievoudigd door dit bataljon, dat uithaalt met grandioze thema’s en een soms verpletterende kracht die ongehoord is binnen de jazz. Schreven we over de vorige plaat van het sextet nog dat ze soms klonken als een twaalfkoppige band, dan gaat dit octet soms zo heftig tekeer dat het bijna lijkt alsof de complete Flat Earth Society ingeschakeld werd. En net zoals op de twee eerdere platen krijg je hier een combinatie van structuur en improvisatie die zowel een uitdaging is, als zorgt voor behoorlijk toegankelijke en meeslepende muziek. Jazz elitair? Niet bij Angles, dit is volksmuziek.
Opener “By Way Of Deception” gaat meteen van start met een thema dat je niet meer loslaat. Er volgen er zo nog een paar en de weg die tussen die thema’s wordt afgelegd is waar het allemaal om draait. Zoals steeds heb je de combinatie van vaste elementen, hier bijvoorbeeld belichaamd door de steeds herhalende baritonsaxfiguur van Eirik Hegdal, het kletterende vibrafoonspel van Mattias Stahl en de cyclische drumpatronen van Kjell Nordeson, waarop dan voortdurend wordt gevarieerd met densiteit en solisten die opduiken en de baan vrij maken voor collega’s, tot Küchen z’n troepen tot de orde roept en overschakelt naar een briesende gezamenlijke inspanning, opzwepend en met een enorme emotionele impact.
Het jankt hartverscheurend, pompt jubelend, raast weemoedig en fleemt verleidelijk, het dendert koppig voort met het grote gebaar. Hier wordt voor een keer niet gepummeld met ironische zelfbevlekking en ginnegappende referenties. Het korte “Dactyloscopy” laat een heel andere stijl horen — nerveus stuiterend, onvoorspelbaar, semichaotisch — maar is al net zo explosief en opruiend. Een mooi contrast met de sluimerende melancholie van “Today Is Better Than Tomorrow”, dat net als op Epileptical West uitgroeit tot een wurgend intense aanklacht, waarbij de scheurende trombone van Mats Aleklint, trompet, bariton- en altsax over elkaar heen wentelen met een niet kapot te krijgen urgentie.
“Let’s Speak About The Weather (And Not About The War)” schiet dan weer uit de startblokken met een fors thema, dat uitgevoerd wordt met die bekende collectieve kracht vol versnellingen, staccato figuren en exotische ritmes die zoveel breder gaan dan het standaard jazzrepertoire. Dan wordt ook duidelijk dat Angles evenveel roots als jazz is: het heeft die ongepolijste stijl en puurheid, een combinatie van aardse nuchterheid en de ambitie van breedbeeldcinema, van ongedurigheid en doelgerichtheid. Als dit octet er op los dendert, dan schieten de gensters er van af.
Een bijzondere afsluiter is het dertig minuten durende “Don’t Ruin Me / Let’s Tear The Threads Of Trust”, dat twee oudere stukken aan elkaar naait via een ingetogen tussenstuk. Hier hoor je ook dat Küchen voortdurend schaaft aan dat materiaal, stukken weglaat of toevoegt, en intro’s aanpast om zoveel mogelijk uit de capaciteiten van het octet te halen, zodat bvb. extra saxofonist Eirik Hegdal (bariton/sopranino), de piepjonge, maar moedig meejagende pianist Alexander Zethson en nieuwe trompettist Goran Kajfes ten volle hun ding kunnen doen. In dit halfuur bestrijkt de band dan ook het volledige gamma, van grandeur via Spaans klinkende melodieën, sensuele en exotische grooves van bassist Johan Berthling en drummer Kjell Nordeson, tot een climax die even groots als elegant is.
Angles moet het niet hebben van detailspel en intimiteit (ook al zit dat er in), maar van vuur vol verontwaardiging en overtuiging, en daarin zijn ze dan ook niet te kloppen. Dit heeft de schwung van William Parkers orkesten, de begeestering van de fire music en de bezeten manie van echte barricaderebellen. Angles is een band die brandt en raast, maar nu en dan ook prachtig in zichzelf terugplooit. By Way Of Deception is het soort spul dat je elke muziekzot in de handen wil duwen. Als muziekscribenten worden we verondersteld objectief te blijven. Dat lukt hier niet. Dit is te persoonlijk. Buik, hoofd en een groot hamerend hart in één. Machtig spul van een band die het gros van de concurrentie gewoonweg op een hoopje speelt. Hoe lang denkt u deze band nog te kunnen negeren? En weet u nog wat het betekent om ergens voor te vechten?
Op 13 oktober speelt de band, uitgebreid tot een nonet, voor het eerst in België, in KC BELGIE (Hasselt). Dit is een echte liveband (studio-opnames bestaan nog niet), dus absoluut niet te missen.
