Kostuumdrama’s – ondergetekende moet toegeven dat het een genre is waar hij niet zo warm voor loopt. Voor een man van simpele smaak is al die bombarie verre van nodig. De pompeuze kledij, de extravagante settings en de welgemanierde attitudes werken meestal vermoeiend en betuttelend conservatief. Het wordt alleen maar erger als het gepaard gaat met een lamlendig melodramatisch verhaaltje. Maar kijk, het kan ook anders. Niet dat we daar nu maar pas achter komen, ook wij zijn fan van Stanley Kubricks Barry Lyndon, maar de Deense Oscarkandidaat A Royal Affair bewijst nog maar eens dat je met het genre ook interessante dingen kan vertellen. Regisseur Nikolaj Arcel brengt ons een waargebeurde historie omtrent de liefdesperikelen aan het Deense hof tijdens de tweede helft van de zeventiende eeuw, maar gunt ons ook een blik op de clash tussen de toenmalige Verlichting en de heersende politieke bekrompenheid.
De hele heisa rond de weelderige heuveltjes van Kate Middleton verbleekt in het niets bij de vorstelijke intriges die A Royal Affair uit de doeken doet. Het begint allemaal met de vijftienjarige Caroline Mathilde die met tegenzin Engeland verlaat om met haar neef Christian VII van Denemarken (Mikkel Boe Folsgaard) te trouwen. Hoewel ze een zoon baart van Christian is haar leven aan het Deense hof maar een trieste bedoening. De koning is een flapuit die niets liever doet dan zich kinderachtig te gedragen en zich te goed te doen aan seksuele overdaad. De sfeer aan het hof is zeer grimmig, totdat Johann Friedrich Struensee (Mads Mikkelsen) opduikt, de nieuwe lijfarts van Christian. Het lukt Struensee om het vertrouwen te winnen van Christian en hem de nodige afleiding te bieden. Struensee is ook een overtuigd libertijn en aanhanger van de verlichtingsidealen en weet Christian zo te manipuleren dat hij enkele van die idealen via de vorst tot wetten kan omvormen. Dankzij de lijfarts blaast er al snel een nieuwe wind doorheen het Deense koninkrijk. De macht van Struensee als rechterhand van Christian groeit, totdat hij een affaire begint met Caroline Mathilde.
Als dat verhaal eerder traditioneel is voor een historisch kostuumdrama, dan verheft de manier waarop het geheel wordt gebracht deze film toch boven zijn soortgenoten. A Royal Affair is heerlijk vernuftig in elkaar gestoken: de glijdende camerabewegingen en overzichtelijke shots van Rasmus Videbaek, het afgelikte productiedesign van Niels Sejer en de subtiele muziekscore van Cyrille Aufort en Gabriel Yared maken van deze film een oerdegelijke kijkervaring. Ja, het is allemaal zeer klassiek, maar met zo veel kunde op het scherm gebracht dat je je ogen onmogelijk kan afwenden. De film bezit de schoonheid van een zacht gezongen aria en de verslavingsfactor van een straffe pageturner.
Maar zoals gezegd: dat verhaal op zich is niet zo bijzonder. Geschiedenissen over koningen en koninginnen die een scheve schaats rijden zijn van alle tijden en hebben we dan ook al ontelbare keren gelezen, gezien of gehoord. Hetgeen wat A Royal Affaire meer maakt dan alleen maar een koninklijke liefdesintrige is het feit dat het scenario zich ook concentreert op de dynamieken van de tijdsperiode waarin de film zich afspeelt, met name de Verlichting. Met de komst van Streunsee aan het hof weten de progressieve ideeën van Rousseau en Voltaire zich een weg te banen in de politieke wereld van het toenmalige Denemarken. Wat volgt is een regelrechte botsing tussen de meer democratisch georiënteerde ideeën en de wetten en regels die in het voordeel spelen van de staat en de politici. Die blik op een Europa in verandering geeft A Royal Affair de historische context die de film nodig heeft om niet volledig in conventionaliteit te vervallen. Arcel verweeft er een stevige politieke geschiedenis doorheen, zonder te klinken als een stoffige schoolmeester.
De driehoeksrelatie tussen Streunsee, Caroline Mathilde en Christian kent dan weer minder verrassingen en originaliteit en maakt hoofdzakelijk gebruik van de basisregels van het melodrama. Toch weet het je te absorberen door de knappe regie en het perfect getimede scenario. Vooral de acteurs zorgen ervoor dat je meeleeft met de hoofdfiguren in dit koninklijke machts- en liefdesspel.
Mikkel Boe Folsgaard won voor zijn rol als koning Christian VII de Zilveren Beer voor beste acteur op het afgelopen Filmfestival van Berlijn. Hij zet een ongelofelijk irritant personage neer, maar we nemen aan dat dat de bedoeling is. Christian VII was een koning die leed aan psychische problemen en zich nogal kinds gedroeg. Folsgaard zet hem neer als een huppelende spring in’t veld die graag spelletjes speelt en hoeren het hof maakt. Een land regeren is het minst van zijn zorgen. Toch is Folsgaard niet de meest prominente acteur in deze film. Die rol is weggelegd voor Mads Mikkelsen, een acteur wiens smoelwerk je eerder al kon aanschouwen in Casino Royale en Clash of the Titans. Hij bewijst zich opnieuw als de bedeesde, berekende en intelligente Struensee. De man bevat een prachtige innerlijke intensiteit die mooi tot uiting komt in zijn verlangen naar Caroline Matilde. Die laatste wordt als een tragisch individu weergegeven, die als gevangene fungeert van haar omgeving. Een vogel in een gouden kooi.
A Royal Affair is een historisch drama zoals ze moeten zijn: geromantiseerd, maar met aandacht voor de realiteit van de gegeven tijdsperiode. De interne keuken van het Deense paleis staat centraal, maar Arcel vergeet ook nooit wat er zich daarbuiten afspeelt. Dat weet hij dan ook zeer subtiel in deze wereld aan pracht en praal binnen te smokkelen. A Royal Affair is niet vernieuwend, maar wel een prachtig geconstrueerde film die staat als een fiere boomstronk en op geen enkel moment dreigt om te vallen. Een waardige Oscarinzending, me dunkt.
