O wee diegene die een bibliografie mag opstellen van alles wat Maurice Maeterlinck bij leven geschreven heeft. De Belgische schrijver en Nobelprijswinnaar was immers een enorm productief iemand die niet alleen proza, essays en gedichten naliet, maar ook van alles daar tussenin.
Zo duiken in Maeterlincks toneelteksten soms liederen op in een mystieke taal: zijn dit volwaardige gedichten? Evengoed maakte de auteur een aantal schetsen die hij nooit zou afwerken. En hoe kunnen we überhaupt weten wat de schrijver zelf als “afgewerkt” beschouwde. Het zijn belangrijke vragen voor wie Maeterlincks Verzamelde gedichten wil uitgeven, een publicatie die er nu eindelijk is gekomen dankzij uitgeverij Lannoo en met de steun van de stad Gent. Het was in Vlaanderen overigens wachten tot 1965 vooraleer het publiek kon kennis maken met Maeterlincks voltooide poëzie, toen de Leuvense hoogleraar Joseph Hanse een Poésis complètes op de markt bracht. Die editie was echter minder volledig dan de huidige en uiteraard is een vertaling mooi meegenomen voor wie de Franse taal niet perfect meester is.
Echt bekend is de poëzie van Maeterlinck in feite niet. Men kan zich dan ook afvragen of het nuttig is dit aspect van zijn gigantische oeuvre te belichten. We vermoeden van wel, want niet voor niets debuteerde de latere Nobelprijswinnaar in druk met een poëziebundel: Serres Chaudes. Onder meer Marcel Proust liet zich altijd vol bewondering uit over de symbolistische dichtkunst van zijn collega. Serres Chaudes (“warme serres”) was in ieder geval een indrukwekkend debuut: van een jongeling verwachtte men geen doorgedreven, zeer suggestief taalgebruik en de religieuze sfeer omheen de bundel doet tevens een enorme maturiteit vermoeden. Zelf wilde Maeterlinck zijn 33 gedichten (een cijfer naar het aantal levensjaren van Christus?) Tentations betitelen, maar Serres Chaudes dekt de spirituele en existentiële lading op iets meer subtiele wijze. Met de Quinze chansons (oorspronkelijk twaalf, maar uiteindelijk vijftien liederen) begaf Maeterlinck zich nog verder op het pad van de ongrijpbare beelden, die, zoals geweten is, ook in zijn toneelteksten in overvloed aanwezig zijn. Het wordt nog moeilijker deze constructies te duiden, maar de impliciete muzikaliteit – hoewel Maeterlinck zelf beweerde amuzikaal te zijn – spat van de bladzijden af. Dat pleit voor de vertaling van Joris De Zutter, die uitstekend werk geleverd heeft.
Wat verder nog volgt, zijn gedichten die Maeterlinck bij leven niet zelf zou publiceren. Tien gedichten traceerde Hanse midden jaren zestig als zijnde erg waardevol, en nog eens dertien liederen die de schrijver een aantal jaar voor zijn dood zou neerpennen. Dit zijn iets minder surrealistische reflecties op het thema van de dood: alweer een inhoudelijk zware dobber, die Maeterlinck met de nodige lichtheid brengt. In de dertien laatste bijdrages valt de uiteenlopende stilistiek van de schrijver op: iemand die doorheen zijn loopbaan allerhande paden heeft leren bewandelen. De voorgaande, nooit uitgegeven schrijfsels zijn dan weer donkerder, meer consistent, maar minstens even ongrijpbaar als alles wat in deze Verzamelde gedichten werd opgenomen.
Verder ligt vertaler Joris De Zutter nog toe wat hij met zijn zeer accurate vertaling precies voor ogen had. Wie geen vertrouwen heeft in de specialist, kan overigens gewoon op de linkerbladzijde telkens de Franse tekst tot zich nemen. De nogal kinderlijke, grote letter waar Lannoo voor gekozen heeft, is een discutabel risico. De keuze geeft deze uitgave echter een extra persoonlijke toets. Maeterlinck-liefhebbers zullen deze Verzamelde gedichten dan ook met liefde koesteren, terwijl diegenen die enkel poëzie van de grootste kwaliteit willen, bij Maeterlinck misschien niet zullen vinden wat ze willen. Hoe dan ook is deze eerste, integrale bundeling van al Maeterlincks gedichten, een belangrijke stap voorwaarts in de appreciatie van ’s mans oeuvre. Daarom alleen al: hoedje af voor dit opmerkelijke project.
