Een diepe, diepe stem. Meer lijkt Matt Elliot niet nodig te
hebben om zijn publiek te begeesteren. Sinds 2003 heeft de Brit dat
ene aspect verder uitgediept: Elliot liet de experimentele
elektronica van zijn eenmansproject Third Eye Foundation even
liggen en begon ook met muziek onder zijn eigen nom
de plume uit te brengen. ‘The Broken Man’ is de
laatste vrucht van die nieuwe richting. Toch is dat ene biologische
voordeel niet het enige wat ons aanspreekt in de muziek van Matt
Elliot. Hij beschikt tevens over een bijzonder verfijnd gitaarspel,
schrijft ontroerende teksten en heeft oog voor detail in zijn
composities. ‘The Broken Man’ brengt één voor één die facetten aan
het licht, apart of samen, met een meesterlijk eindproduct als
resultaat.
Eerst de teksten. De titel ‘The Broken Man’ vertelt in slechts
een handvol woorden wat er zich in het hoofd van Elliott afspeelt.
Het is geen album vol van eenvoudig amusement, maar eerder kleine
overrompeling die zich enkel voor aandachtige luisteraars
openstelt. Een melancholische stemming past daar ongetwijfeld bij.
Want een aantal songtitels liegen er niet om (en dit is alvast
eentje om in te kaderen): ‘If Anyone Tells Me ”It’s Better To Have
Loved And Lost Than To Never Have Loved At Al”, I Will Stab Them
In The Face’. Elliot is duidelijk zelf een gebroken man.
“This is how it feels to be alone” is een zinnetje dat u
meermaals zal mogen aanhoren. Zo vaak dat u zelf begint te
twijfelen of menselijke wezens echt wel voor sociaal interactie
bestemd zijn. Elliot repeteert die boodschap eindeloos maar brengt
het met een ingetogen overtuiging die enigszins aanstekelijk werkt.
Daarbovenop komt nog eens harmonie die niets anders dan treurnis en
verdriet uitstraalt. Is het liefdesverdriet of toch een dieper
gevoel van misantropie? Het lijkt een beetje van beide te zijn.
Die treurnis heeft echter niet geleid tot goedkope of melige
tearjerkers. Integendeel: met twee composities die boven
de minuten gaan heeft Elliot niet voor een snelle injectie aan
drama gekozen maar eerder voor langzame manier van vertellen. Een
stap-ritme waarbij alles in kleine doses – zowel in tekst als
melodie – wordt toegediend. ‘The Broken Man’ zet sereniteit
centraal. Elliott vertelt met een heerlijke stem, die niet zo laag
gaat als die van Leonard Cohen, maar
niettemin over een volstrekt uniek timbre beschikt.
De gitaar. Hoewel we even dachten dat zijn gitaarmelodieën uit
een handboek voor beginners van Spaanse muziek waren geplukt, werd
dat vooroordeel al na luttele seconden ontkracht. De snelheid van
uitvoering en de verfijnde transformaties suggereren namelijk
anders. Hoewel Elliot naar een Latijnse speelstijl neigt, is dat
melodisch-harmonisch kader steeds in een groter narratief ingebed.
Het korte ‘Please Please Please’ is daar het beste voorbeeld van:
het snelle en gepassioneerde getokkel lijkt een evocatie van een
zuiders tafereel door de sierlijke, bijna dansende manier waarop de
noten elkaar opvolgen. Het geheel raakt echter door een diepere
stroom verdrukt, die rond één minuut twintig de kop opsteekt. Het
gitaarspel is hier deel van iets groter en die plotse
stemmingsverandering werpt een volledig nieuw licht op de eerdere
gebeurtenissen. Elliot lijkt te gaan voor spirituele verheffing,
tot leven gebracht door een arsenaal aan koorstemmen. Allemaal in
twee en een halve minuut.
Dat zegt ongetwijfeld iets over de ambitie van de artiest. Want
ook in de breedst uitgesponnen composities tovert hij dergelijke
transformaties uit zijn hoed. Opener ‘How We Fell’ voelt aan als
textbook ‘Spaanse gitaar voor dummies’ (we weten waar we
over spreken) maar groeit geleidelijk uit tot iets wat emotioneel
ontwapenend werkt. Het tempo bouwt gestaag op, met hier en daar een
krachtige ritmische interpunctie. Stem en gitaar gaan hand in hand,
maar de magie van ‘How We Fell’ vindt op het einde plaats met een
orkestraal hoogtepunt vanjewelste. De korte strums
(ritmische slagen) op de gitaar, in duel met een strijkersorkest.
Een climax met een drukkende spanning die de luisteraar verward en
ontroerd achterlaat.
Slechts in één nummer (‘If Anyone Tells Me …’) laat Elliot
zijn gitaar in de houder staan en kiest hij voor een piano. Een
intelligente beslissing die voor een nieuwe richting zorgt en
tegelijk zijn veelzijdigheid aantoont. Ondanks de verandering van
instrument, blijft Elliott zijn typische speelstijl behouden: een
gevoel voor dynamiek, met een klemtoon op emotie en dat allemaal
met een technische verfijning gespeeld. Het gebrek aan euforie en
de overheersende somberheid in het pianospel toont enige
gelijkenissen met ‘Queen of Denmark‘ van
John Grant. Er zijn in ieder geval parallellen te trekken, want
beide artiesten zien hun muziek als middel om af te rekenen met
emotionele kwelduivels.
En als laatste: de details. Een koptelefoon is in dit geval
onontbeerlijk, want ‘The Broken Man’ is een album dat het verdient
om volledig van de wereld afgesloten beluisterd te worden. Elliott
vult niet enkel de voorgrond met interessante melodieën en
harmonieën maar brengt op de achtergrond een duistere en grimmige
wereld ten tonele. Die twee tegenpolen lijken elkaar op zo veel
verschillende manieren aan te vullen. Bij ‘Dust Flesh And Bones’
krijgt de luisteraar al een kleine voorbode op wat komen zal, door
het ijzige vioolspel op de achtergrond. Ook hoort u op welgekozen
momenten klokken luiden, al lijken die steeds een onheilspellende
boodschap aan te kondigen. Soms zachtjes hoorbaar, soms
nadrukkelijk aanwezig, is het klokkengelui een constante factor in
Elliots muziek.
Voor- en achtergrond kunnen zo ook in elkaar versmelten en op
zo’n momenten durft de muziek echt tot leven te komen. In het
afsluitende ‘The Pain That’s Yet To Come’ gebeurt dat door een
contrastrijk gitaarspel, met akoestisch getokkel tegenover
rumoerige elektrische gitaargeluiden. Geen van beide haalt echter
de bovenhand en het fijne evenwicht blijft gehandhaafd. Het zijn
dergelijke spanningen die van ‘The Broken Man’ een interessant
album maken.
Veel hoop is er niet echt te bespeuren, want ‘The Broken Man’
put voortdurend uit een reservoir aan sombere gevoelens. Toch
gebeuren er in de verschillende lagen en compartimenten van de
muziek zo veel dingen tegelijkertijd, dat we Matt Elliot niet
(alleen) als een melancholische eenzaat willen afschilderen. Stem,
gitaar en melodie gaan voortdurend met elkaar in interactie op een
schilderachtig nachttafereel. Te mooi om werkelijk te zijn.
http://mattelliott.bandcamp.com/album/the-broken-man
http://www.thirdeyefoundation.com/
