Het improvisatiefestival begint niet onder een goed gesternte, met monsterfiles die ervoor zorgen dat we het openingsconcert al voor meer dan de helft moeten missen. Maar niet getreurd, want de editie van 2011 heeft elke dag wel straf spul in de aanbieding. Ook tijdens het hoofdconcert van de eerste festivaldag vallen al enkele prachtige momenten te rapen.
De centrale figuur van deze editie is Sun Ra (vorig jaar was het de toen pas overleden Bill Dixon), een legendarische, bewierookte én verguisde artiest die heeft gezorgd voor een van de meest diverse en verbluffende nalatenschappen uit de jazzgeschiedenis. Het festival pakt ook uit met een door schrijver/uitgever/muzikant John Corbett samengestelde tentoonstelling, terwijl archiefbeheerder James Harrar, die de hort op trekt met de nog steeds toeterende Marshall Allen (°1924!), er filmpjes uit het rijke Ra-archief toont. Bovendien zijn er enkele concerten die een eerbetoon vormen aan de jazzgigant, waarvan het eerste al aan de gang is als we de zaal betreden.
Het internationale septet, dat muzikanten uit vier landen en bijna evenveel generaties bij elkaar brengt, wordt aangevoerd door de Nederlandse trombonist en Sun Ra-kenner Joost Buis en de Belgische rietblazer met Nederlandse roots André Goudbeek (foto), in deze contreien een sleutelfiguur in de vrije improvisatie en een muzikant die nog het podum deelde met John Carter en Peter Brötzmann. De twee worden bijgestaan door trompettist Jean-Paul Estiévenart, saxofonist Tobias Delius, toetsenman Oscar Jan Hoogland, bassist Hugo Antunes en drummer Paul Lovens. Een geslaagde samenstelling, want de band beweegt zich met verve door het Sun Ra-landschap.
Sommige passages sluiten naadloos aan bij het machtige, sterk aan Ellington verwante werk van de jaren vijftig toen de man Chicago als thuisstad had, maar je krijgt net zo goed tegendraadse passages geserveerd met bruisende blazeruitspattingen of haast kinderlijke/kitscherige solo’s van Hoogland. Bijzonder geslaagd is het samenspel van de ritmesectie, dat een aardig potje staat te grooven, terwijl de blazers daar gepast op kunnen inpikken. Vooral Estiévenart valt op, met een paar bijzonder heldere, ultramelodieuze solo’s die sterk knipogen naar de traditie, maar dan overduidelijk met een hedendaagse bagage. Marshall Allen, die achter ons zit, doet rustig een tukje, maar wij vinden het vooral jammer dat we dit eerste Sun Ra-eerbetoon niet in z’n geheel konden meepikken.
Met Craig Taborn (foto) heeft de organisatie een van de meest bejubelde pianisten van het moment binnengehaald. Zoals hij zelf al meegeeft voor het concert, treedt hij er aan met een ensemble dat samengesteld iss uit twee van zijn favoriete bezettingen: enerzijds het reguliere trio met drummer Gerald Cleaver en bassist Thomas Morgan en anderzijds dat met Cleaver en de Deense saxofoniste Lotte Anker. Vooral met dat tweede trio maakte hij een paar unieke albums, intense marathons waarvan we er ook nu een hopen gepresenteerd te krijgen. Dat is helaas niet het geval, maar het voelt wel aan alsof Taborn & co. een middenweg gevonden hebben tussen de eigenheid van de twee trio’s.
Wat meteen opvalt, is dat deze muzikanten er zelfs in zeer vrije passages in slagen om de coherentie te bewaren. Natuurlijk voor een stuk te danken aan het intussen telepathische samenspel van Taborn en Cleaver, die al twee decennia regelmatige speelpartners zijn, maar ook het opvallend heldere en melodieuze spel van Morgan. Taborn is trouwens een pianist die z’n waanzinnig brede bagage weet uit te puren tot het hanteren van enkele noten of bescheiden figuren. Hij kan dat wel, spinachtige kronkelen over het ivoor, de hand over elkaar laten wippen en furieus denderen van het lage naar het hoge register en terug, maar net zo vaak reageert hij met geïsoleerde noten en repetitieve motiefjes die net zo veel impact hebben.
En dan is er nog Lotte Anker, een muzikante die het verschil kan maken. Een muzikante ook die met een ademstoot al genoeg heeft om de toon te zetten. Haar intens melancholische stijl lijkt schatplichtig aan het spirituele drama van de Coltrane/Sanders-school, maar van meet af aan weet ze haar eigen stijl toe te passen, met die kenmerkende, vloeiende solo’s vol herhalingen en introverte intensiteit, die al prachtig tot uiting kwam op Floating Islands. Ze is een improvisator die weleens een kwartier of langer soleert, steeds geconcentreerder, intenser en meeslepender, en dat nu ook een paar keer laat horen. Het meest grijpt de muziek je dan ook bij de lurven in z’n meer minimalistische momenten, wanneer de vier als een geheel dezelfde koers varen.
Cleaver kan daarbij vaak terugvallen op schijnbaar simpele ritmes, soms niet meer dan onophoudelijk cimbalengetik, terwijl Taborn er geen problemen mee heeft om een ondersteunende rol te spelen, soms met slechts enkele goedgemikte interventies. Het is een set van een goed uur die niet altijd dezelfde fascinatie afdwingt, maar in z’n beste momenten, en die domineerden, zorgt voor een hypnotiserende ervaring. Follow The Sound beëindigt z’n eerste dag met succes.
Voor wie het miste: het Craig Taborn Trio speelt op 29 maart 2012 in CC Maasmechelen.
