De relatie tussen muzikant en instrument is eentje die wijzigt naargelang het instrument, de akoestische dan wel elektrische context, en de mate waarin de zintuigen betrokken worden bij het proces. Weinig muzikanten gaan een zo intense verhouding aan met hun wapens om er vervolgens zo fysiek geradbraakt uit te komen. Ze noemden Stetson ooit de Roger Federer van de avant-garde, en op basis van New History Warfare, Vol .2 en deze EP is dat nog niet eens zo’n gekke claim.
Zelfs binnen de riet- en koperblazers nemen de saxofonisten een bijzondere plaats is. Zijn de meeste koperinstrumenten met hun naar de buitenwereld gekeerde vormen eigenlijk geschikt voor een goedlachs en sympathiek altruïsme, dan is die relatie bij de saxofoon complexer. Er is al een verwikkeling, doordat de muzikant een mondstuk met rieten nodig heeft.Bovendien benadrukt de vorm van de saxofoon (het rechte sopraanmodel even buiten beschouwing gelaten) nog eens dat lijfelijke aspect, de intimiteit tussen metaal en vlees, lippen en plastiek, adem en hoorn, die dicht bij het lichaam gehouden worden.
De blazer blaast de lucht en het eerste wat die lucht doet, is een bocht maken om terug dichter bij z’n eigenaar te komen. Alsof het instrument die relatie nog even intact wil houden, z’n verhaal niet onmiddellijk prijs wil geven, de verplaatsende ademstoot de ruimte wil geven om aan het verkennen te gaan. Door de neerwaartse beweging langs de romp van de muzikant wordt de ademhaling verplicht om met bedachtzaamheid gebruikt te worden. Weinigen hebben dat proces zo op de voorgrond geplaatst, gemanipuleerd en tot op onwaarschijnlijke hoogtes gestuwd als Stetson op z’n soloalbums.
Wie hem live al zag, is getuige geweest van een intens fysieke prestatie waarbij het volledige lichaam ten dienste staat van de ademcontrole, die voorbijgaat aan de klassieke aanpak van snelle inademing en gerekte uitademing. Stetsons befaamde circulaire techniek vergt een onmenselijke technische controle en zorgt tegelijkertijd voor een belasting die enkel een getrainde virtuoos met een topfitte fysiek aankan. De man zien wiegen, zien opgaan in z’n instrument, zeker met die kolossale bassax, de voorhoofd- en nekaders duidelijk zichtbaar, is als het kijken naar gewichtheffers die grenzen verleggen en halsstarrig met hun gezondheid blijven spelen. Alleen krijg je er dan enkel maar wat gegrom en gekerm bij.
Liet New History Warfare horen dat de man de werelden van avant-garde en minimalisme weet te verenigen met die van de pop (want zijn melodieën en structuren plaatsen hem resoluut in die hoek en ver weg van de jazz die doorgaans met zijn instrument en technieken geassocieerd wordt), dan volgt deze EP met twee songs een andere koers: die van de horizontale ontwikkeling. Beide songs halen de grens van de tien minuten en laten een andere aanpak horen dan de compacte constructies van het album. Ze bieden een minder divers menu en mankeren die onwaarschijnlijk gedetailleerde productie, maar wat je ervoor in de plaats krijgt is al even imponerend.
De term tour de force in de mond nemen is een verplichte zaak voor beide. Het op bassax uitgevoerde “Those Who Didn’t Run” is een massieve en bezwerende onderneming, die Stetsons beheersing van de polyfone mogelijkheden nogmaals onderstreept, met een verstrengeling van bewegende figuren, het aanwenden van vocalisering, het verkennen en benutten van ritmische mogelijkheden, gierende uithalen en ononderbroken klankenstroom. Het heeft de pikzwarte groove van “Judges” en “The Stars In His Head (Dark Light Remix)”, maar dan in een nog sterker hypnotiserende vorm.
B-kant “The End Of Your Suffering” wordt gespeeld op dat andere lijfinstrument, de altsax, en introduceert meteen een heel andere sfeer. Zorgt de bassax voor breed uitgesmeerde geluidsklodders die met ronkende zekerheid aangebracht worden, dan is de alt een stuk lichter en etherischer, met een van meet af aan fijnzinnigere sound die veel dichter aanleunt bij minimalistische muziek en haast sacrale ingetogenheid. Z’n combinatie van herhaalde ondertoon en steeds ontwikkelende topmelodie is opnieuw verbluffend en sluit nauwer aan bij tracks als “From No Part Of Me Could I Summon A Voice” en “The Righteous Wrath Of An Honorable Man”. De flutterende bijgeluiden die iets voorbij de helft opduiken zorgen voor een verschroeiende intensiteit.
Opnieuw hou je het niet voor mogelijkheid dat deze muziek gemaakt wordt door één man, met één instrument, in één take. Het zit allemaal zo rijk en gelaagd in elkaar, waarbij de verschillende lagen, pakweg net als die van een roman, steeds hun verhoudingen in vraag lijken te stellen en verschuiven met kleinere of ingrijpende variaties, leiden tot afgeronde constructies die steeds een wereld op zich zijn. Deze release mist misschien de toegankelijkheid en directe aanspreekbaarheid van het meesterwerk dat begin dit jaar verscheen, maar is al even indrukwekkend. Indrukwekkend als in: ge gelooft uw oren niet.
De release is enkel verkrijgbaar op 10” vinyl en als download. Beluisteren kan gratis via de Soundcloud-pagina van Constellation (zie link). Stetson speelt op 28/11 een soloconcert in de AB (Brussel). Zien is geloven.
