De hoes van Orcutts tweede langspeler is eigenlijk even opvallend als misleidend. Visueel aantrekkelijk en geinig, zo’n verzameling Stevie Ray Vaughanplectrums, maar wie daardoor rekent op virtuoos gebrachte, elektrische blues, die is eraan voor de moeite. Orcutt zet het primitivisme van A New Way To Pay Old Debts (2009) gewoon verder door er wat extra reliëf aan toe te voegen. Het album werd daardoor niet de verbluffende revelatie die het debuut was, maar is al even uniek.
Die valse bluesreferenties, het zijn fata morgana’s, waanbeelden die rootsliefhebbers enkel maar in de zeik zullen zetten, want met Muddy Waters (afgebeeld op de Way Down South EP) of John McLaughlin en Carlos Santana (de achterhoes van hun Love Devotion Surrender werd verveelvoudigd op z’n kop gezet op het debuut) vallen er namen die niet terzake doen, want eerlijk is eerlijk: Orcutt in een traditie of stamboom dwingen getuigt van gemakzucht. Ja, er blijven referenties bestaan — gaande van de geïmproviseerde chaos van Derek Bailey en Sonny Sharrock tot de folk van Fahey en vooroorlogse blues — maar bovenal is Orcutt een figuur die schijnbaar vanuit het niets op de proppen kwam met een eigen stijl die bovenal lijkt te teren op instinct en muziek maken in z’n puurste vorm.
Het draait hier immers om een terugkeer naar de oerbron: de obsessie met klank (ook al wordt die gestuurd door een veelvuldig gerepareerde akoestische gitaar met een paar ontbrekende snaren), de aanhoudende spanning tussen chaos en rust (sterker aanwezig op dit album), een spel van dynamiek en onverdunde emoties. Orcutt speelt bij momenten als een moordenaar bij wie de stoppen elk moment kunnen doorslaan. Het is een geïmproviseerde uitbeelding van een innerlijke woeligheid, een sensitief parcours dat de luisteraar leidt langs krochten van melancholie, paden van onrust en bochten van dreigend geweld. Op z’n krachtigst krijg je het gevoel dat hij elk moment kan opstaan om het instrument aan gruzelementen te knallen.
Net als op de voorganger maakt Orcutt een deugd van beperkingen: zeven songs volstaan deze keer en het is dankzij de epische afsluiter “A Line From Ol’ Man River” dat het album over de symbolische grens van een half uur geraakt. Die krachttoer van een klein kwartier kan uitpakken met het hele arsenaal; van agressieve metalgod-uithalen en stekelige, verspringende prikken tot ronduit bezwerende passages die blijven knetteren van het ingehouden vuur. Er zijn voldoende momenten die aansluiten bij dat onweerstaanbare rammelgeluid — opener “No True Vine” is wat dat betreft een ideale binnenkomer — maar het gaat verder dan dat. “Till I Get Satisfied” weet ook in z’n kalmere momenten, als Orcutt niet hamert of huilt als een halvegare, te intimideren met een belofte van naderend gevaar. Je wéét dat hij blijft doorgaan tot hij bevredigd is, wanneer dat ook moge zijn.
Meest opvallend zijn deze keer waarschijnlijk het titelnummer en “Heaven Is Closed To Me”, stukken die verdacht lange stiltes inlossen en soms amper het fluisterniveau overstijgen. Ze brengen meer dynamiek in een plaat die zo wat diverser is, en minder afschrikt dan zijn voorganger. Favoriet is hier “The Visible Bosom”, de afsluiter in verkorte versie, met een paar van de meest expressieve passages (fusilleringsratels!) en een bloedrauwe intensiteit. Het is Orcutt op z’n best: gedreven, vechtend met en tegen de chaos, op het psychotische af. How The Thing Sings is absoluut niks voor liefhebbers van schone, gepolijste muziek. Het is liefde op het eerste gehoor ofwel een onmiddellijke afkeer. Liefhebbers van ontrafelde, met haken en ogen aan elkaar hangende oermuziek van een prachtige lelijkheid mogen dit absoluut niet aan zich voorbij laten gaan. Orcutt is een van de meest markante muzikanten van het moment.
Orcutt speelt op dinsdag 18 oktober in Les Ateliers Claus (Brussel). Ook op het programma: Chris Forthyth’s Paranoid Cat Duo + Rape Blossoms. Reserveren is niet mogelijk, op tijd zijn (20u) is de boodschap. Inkom: €8. Op 19 oktober speelt Orcutt in Gunther (Antwerpen). Het album is zowel op CD als LP (meer plectrums!) verkrijgbaar.
