“The funny thing is, that fucking mouthing off three years ago about how we were gonna be the biggest band in the world, we actually went and done it. And it was a piece of piss.” Noel Gallagher wond er in de nabeschouwing op de twee massaconcerten in Knebworth geen doekjes om. En toch zouden die twee optredens voor in totaal meer dan een kwart miljoen mensen ook het begin van het einde inluiden.
“This is history”, brulde Noel Gallagher die avond van 10 augustus 1996 toen hij de 165.000 man — voor de goede orde: dat is ongeveer Werchter, Pukkelpop en Dour samen — aanschouwde die naar het rurale Knebworth was afgezakt om het absolute hoogtepunt van de Britpopgekte mee te maken. Niemand die hem tegensprak, of het moet zijn eeuwig tegendraadse broer Liam zijn geweest die droog riposteerde: “No, it’s not. It’s fucking Knebworth”. Hij had gelijk, maar slechts nipt: tot de dag van vandaag is Knebworth in de Britse rockgeschiedenis een begrip; een symbool voor de overwinning van goeie rockmuziek op de popflut van de dag, maar net zo goed voor dat al te bekende fenomeen hybris, het moment dat de rollercoaster de top heeft bereikt en het enkel nog bergaf kan.
Als een raket was Oasis dan ook door het zwerk geschoten in de tweede helft van 1995. Goed, de eerste ronde was er eentje voor Blur geweest, maar dat “Country House” die zomerse singlesrace had gewonnen, werd snel vergeten toen moederalbum The Great Escape slechts half zoveel bleek te verkopen als (What’s The Story) Morning Glory? van zijn grote concurrent. Damon Albarn bleef steken in de eerste klasse, en Oasis stoomde door naar de Premier League, waar enkel de heel groten mogen verblijven.
Zeker toen het pakkende “Wonderwall” op single verscheen, ergens in de herfst van dat jaar, was het hek van de dam. Pubers, rockers, huismoeders en fabrieksarbeiders, ze floten samen slechts één catchfrase: “Maybeee, you’re gonna be the one that saves meee”. In zijn slipstream sleurde het nummer zeven oude singles de Top 100 in. En dat nieuwe publiek trok en masse naar de concerten. In november 1995 speelde Oasis op twee avonden in het Londense Earl’s Court voor een verbluffende 80.000 man.
Gitaarsolo’s en vuurwerk
De vraag was: kon het nog groter? Zich bewust van het moment, zocht de groep naar een antwoord. Een groot openluchtconcert in de zomer van 1996 leek hen wel iets. Het werd Knebworth, een klein gat boven Londen met een geschiedenis van goeie openluchtconcerten die terugging tot The Alman Brothers. Daar, op het domein van Knebworth House, zou Oasis in de voetsporen van Queen, Led Zeppelin en The Rolling Stones stappen, als de rock royalty die ze waren geworden. En dus mochten nog wat records sneuvelen: de strafste versterkingsinstallatie werd gehuurd, de grootste videoschermen geïnstalleerd en meer dan 250.000 tickets werden verkocht voor twee avonden waarop ook nog Kula Shaker, Manic Street Preachers, The Prodigy en een handvol mindere goden zouden aantreden.
En of de Britten er bij wilden zijn. Maar liefst drie miljoen mensen — één op twintig inwoners — probeerden een ticket te scoren. Prijzen op de zwarte markt swingden de pan uit tot een stevige 300 pond en eenmaal binnen kon de fan rekenen op gigantische files voor hij zijn voorraad lauwe pils had. Maar eenmaal Oasis het podium zo luid innam dat zelfs de vogels uit de eeuwenoude eiken opvlogen — we parafraseren hier even wat ooggetuigen — maakte dat allemaal niet veel uit.
Dat John Squire, de notoir teruggetrokken stergitarist van The Stone Roses, mee wilde komen spelen op “Champagne Supernova”, kon zelfs Noel Gallagher niet bevatten. “Fucking hell wat een massa”, riep Liam van de ene kant van het podium. “Maakt niet uit, kijk liever wat hij daar uit zijn instrument aan het halen is!”, klonk het vol ongeloof van de andere kant. En zo eindigde Knebworth in een triomfantelijke wolk gitaarsolo’s en vuurwerk. Oasis had zijn Moment, mét hoofdletter.
“Eén grote rave, nooit meer te herhalen in de geschiedenis van de mensheid. Knebworth was gewoon mooi; al die mensen op XTC en wat weet ik nog allemaal… geweldig”, juichte Liam Howlett van The Prodigy jaren later. Nicky Wire van Manic Street Preachers klinkt niet minder onder de indruk: “Ik ben er niet zeker van of Oasis op dat moment besefte wat het deed. Hét moment was ongetwijfeld toen John Squire meespeelde. Het leek alsof de grote Maffia Van Manchester samenkwam.” En Martin Carr van Boo Radleys vatte het misschien nog het beste samen, op zijn eigen droge manier: “Iedereen hield die zomer van Oasis. Behalve Blur”.
Tijdbom
Even geloofde Groot-Brittannië opnieuw in zijn eigen oude grootsheid. In de nasleep van Knebworth ondervroeg het maandblad Vox enkele Bekende Britten waar het hierna heen kon voor Oasis. De conclusie? “The most widely held belief is they will achieve simple out-and-out world domination, with a Risk™-like swamping of pop-loving countries from pole to pole.” Eindelijk heeft Engeland zijn nieuwe Beatles, en nu zouden die de Amerikanen eens een muzikaal lesje gaan leren. Een nieuwe British Invasion staat op til.
Was het maar waar. Het duurde geen twee weken of het ging fout met Oasis. Voor de zoveelste keer botste het tussen de broertjes Gallagher en Noel mocht een prestigieuze MTV Unplugged-sessie zelf zingen, terwijl zijn broer — zogezegd niet in staat te zingen — uit de loge de boel verstoorde. Een Amerikaanse tournee begon daarna nog desastreuzer: Liam daagde gewoon niet op voor de vlucht over de plas, voegde zich enkele dagen later toch bij de groep, waarna Noel het enkele weken verder zélf aftrapte.
Even leek het alsof Oasis voor een eerste keer was gesplit, maar in splendid isolation schreef Noel een derde album bijeen, waarover manager Alan McGee in zijn bekende stijl al op voorhand riep dat het minstens drie nummer-éénsingles bevatte. In alle hijgerigheid reeg Be Here Now de vier- en vijfsterrenrecensies aan elkaar, maar al enkele jaren later wordt daar slechts met schaamte op teruggekeken. Zelfs de groepsleden gaven over hun overladen derde — nummers duren niet zelden zes minuten of meer en er werd niet gekeken op een gitaarspoor meer of minder — toe: “we lost our plot on the way to the drug dealer”.
Het was het begin van een lange neergang die pas halverwege de jaren nul wat werd geremd. Albums Don’t Believe The Truth (2005) en Dig Out Your Soul (2008) werden ingehaald als een voorzichtige heropleving, concerten waren opnieuw een kleine triomftocht. En al was dat vooral te danken aan de oude hits, het maakte niet uit: Oasis behoorde tot de geschiedenis, dus dat mocht.
En toen barstte de bom die al zo lang tikte: op 28 augustus 2009 was het voor Noel Gallagher eindelijk genoeg geweest, en net voor een optreden op het Parijse Rock-en-Seine gaf hij er de brui aan. Oasis was, na jaren van speculatie en evenveel valse splits, niet meer. En dat zal nog even zo blijven: Liam stond deze week met Beady Eye op het podium van Werchter, Noel werkt in alle stilte aan een soloplaat.
Mainstream
Het is vreemd hoe het onmogelijk blijkt een verhaal over Britpop te vertellen dat niet eindigt in falen. Zelfs het meest triomfantelijke moment van het tijdperk kan alleen maar worden beschouwd als het begin van het einde. En toch valt het belang ervan niet te onderschatten. Plots luistert een vijfde van de Britse bevolking naar iets wat tot voor kort goed was voor een tour langs concertzaaltjes van een paar honderd man. Nogmaals dat Voxartikel: “Not so long ago the only topic of conjecture for Vox readers was guessing whether or not the latest offering from Bumcruncher would sell more than half-a-dozen copies. Now here we are, luridly speculating on how long it will take before Liam and Princess Di get hitched. That’s real popmusic for you”.
En daarom was Britpop wél belangrijk en kan de impact van Oasis niet onderschat worden. Voor de laatste keer bracht het echte muziek, waar hart, ziel en passie in staken, naar de mainstream. Voor de laatste keer had alternatieve muziek een maatschappelijke rol. Hierna wenkte de afgrond waaruit het veelkoppige monster genaamd Idool oprees.
