Vocalisten zijn dun gezaaid binnen de free jazz, maar met Fay Victor is er eentje opgestaan die niet onder hoeft te doen voor haar medemuzikanten, zelfs niet als het gaat om de kanonnen van Other Dimensions In Music. Op Kaiso Stories leidt het tot even verrassende als exotische resultaten.
Victor draait intussen al goed anderhalf decennium mee, maar de weg die ze heeft afgelegd — van vrij traditionele mainstream tot pure free jazz — is op z’n minst opmerkelijk. Met haar Ensemble en The FreeSong Suite (2009) speelde ze zich in de kijker en wist ze zich te manoeuvreren tot de top van de freejazzstemmen. Daarvoor wordt ze, op vraag van het Silkheart-label, bijgestaan door het kwartet Other Dimensions In Music, dat hier samenkomt voor een eerste studioplaat in dertien jaar. Na Rashid Bakr en Hamid Drake wordt de drumstoel intussen bezet door Charles Downs, terwijl de rest van de band ongewijzigd bleef sinds de jaren tachtig, met bassist William Parker en blazers Roy Campbell en Daniel Carter.
We blijven bewust bij het algemene ‘blazers’, want zowel Campbell als Carter zijn bekende multi-instrumentalisten, dubbelend op fluit, terwijl Carter ook trompet speelt en Campbell allerhande prullaria voor z’n rekening neemt. Het zorgt er alleszins voor dat Kaiso Stories, dat geïnspireerd is door de muzikale calypsocultuur die Victor in de genen zit, veel kleuren en geluiden in de aanbieding heeft. Met een zangeres als Victor ben je natuurlijk al gevrijwaard van steriele voordracht en standaardtrucjes. Ze heeft dan ook meer gemeen met pakweg Miriam Makeba en Nina Simone, vrouwen die vaker wel dan niet zongen vanuit de onderbuik, dan met Dee Dee Bridgewater of Betty Carter, die van grote invloed geweest zou zijn.
Het met een iele schreeuw in gang geschopte “Maryanne Revisited” is een prachtig visitekaartje, zowel voor het album als voor Victor, omdat ze meteen zowat haar volledige arsenaal kan bovenhalen, van dreigend gegrom in het lage register tot gegiechel, gekir en rauwe kreten, haast stotterende stoten, grote intervallen en woordenloze herhalingen. Naar conservatoriumnormen is hier werk aan de winkel — Victors stem klinkt soms erg oneffen –, al compenseert ze dat ruimschoots door een imposante authenticiteit, aardsheid en oersoul. Het is soms kinderlijk en dan weer grappig en theatraal, een ware natuurkracht aan het werk.
De muzikanten laten zich intussen ook niet onbetuigd, met een groepsgesprek dat vol contrasten blijft steken, tussen Carters dromerige saxlijnen en Downs’ verschuivende cimbalenritmes, Parkers drive en Campbells melodische statements. Het is koortsige en zweterige muziek, maar ook hypnotiserend en meeslepend, en dat zorgt ervoor dat Kaiso Stories meteen op een imponerend niveau kan beginnen, als een intens ritueel dat je meteen bij de lurven grijpt. De volgende stukken zijn redelijk divers van aard. Zo zijn er bij die meer verhalende teksten hebben en Victor in een meer traditionele rol duwen, en muziek die, zoals in “Three Friends Advised” en “Kitch Goes Home”, soms meer iets heeft van een hoorspel vol rommelende, tribale percussie.
Het is dus een erg open en vrije plaat, met nu en dan abstract spel, maar het valt er toch aan te horen dat hier topmuzikanten aan het werk zijn, anders slaag je er niet in om slechts twee dagen (!) na je eerste gezamenlijke concert zo’n prestatie neer te zetten. Het is natuurlijk ook zo dat Victor kan terugvallen op muzikanten die al talloze samenwerkingen achter de rug hebben, zodat zij zich volledig kan concentreren op haar verhalen over traditie en politiek, humor, dubbele beeldspraak en cultuur. Als ze het toneel even verlaat, zoals tijdens de prachtige tweede helft van “Saltfish Refried”, dan worden even hoge toppen gescheerd, terwijl ze zelf voor een spooky element kan zorgen in “De Night A De Wake” en een excentriek driemangesprek kan voeren met Campbell en Carter in “An Open Letter”.
Victor zet de verhalende calypsotraditie verder binnen de free jazz en werpt de kers op de taart met “We Is We Trini”, dat expliciet ingaat op de kwestie van identiteit, met stotend baswerk van Parker en inventief spel van de anderen. Het is meteen ook een mooi collectief sluitstuk van een avontuurlijke, hypnotiserende en intens geconcentreerde duik in Victors Caribische roots.
