Bella Union, 2010
Life gives no second chance. Niets is meer
meelijwekkend dan het langzaam verschrompelen van een individu. Een
mens van vlees en bloed die zich staande probeert te houden in een
grijze en bittere wereld en bedolven raakt onder een opeenstapeling
van eisen en verwachtingen. Even leek het definitief over and
out te zijn voor John Grant, na het opdoeken van The Czars in
2005. Een creatieve uitweg bood zich niet onmiddellijk aan, het
zelfvertrouwen stond op een laag pitje en Grant werd getroffen door
een hevige innerlijke strijd: de strenge christelijke opvoeding uit
zijn jeugdjaren bleek onverzoenbaar met een lang verborgen gehouden
homoseksuele geaardheid.
Grant flirtte even met de zelfdestructie maar staat nu enige
jaren later weer stevig op zijn voeten en biedt op ‘Queen of
Denmark’ een inkijk in de moeilijkste periode uit zijn leven. Het
is dankzij de jongens van Midlake, een tweede kans als het ware,
dat een van de meest intrigerende artiesten van het voorbije
decennium zijn leven en lijden met het publiek kan delen.
De luisteraar wordt snel meegevoerd in de muzikale
belevingswereld van ‘Queen of Denmark’. Grant verkiest vrij
herkenbare maar innemende melodieën boven een kluwen van abstracte
structuren. Een grote variatie aan begeleidingsinstrumenten
vermijdt dat er aan muzikale rijkdom wordt ingeboet. Tijdens ‘Where
Dreams Go To Die’ komt dat mooi tot uiting: het nummer start met
een emotioneel beladen melodie, ingebed in een subtiel
spanningsveld, maar ontspint zich in een ritmische ballade.
Uiteindelijk zorgt dat voor een breed-georiënteerde plaat waar
moeilijk één etiket op geplakt kan worden: er zijn elementen van
singer-songwriter, blues, seventies rock en folk in terug
te vinden.
John Grant creëert op meesterlijke wijze de illusie van een
sprookjesachtige wereld. De lieflijke vertelstijl van ‘TC and
Honeybear’ verraadt aanvankelijk weinig problemen en ook het
opgewekte karakter van een nummer zoals ‘Chicken Bones’ zet de
luisteraar op het verkeerde been. Het narratief van ‘Queen of
Denmark’ is een harde bolster in zeer zoete stroop verpakt. Want
eenmaal de teksten iets nader bekeken worden, zijn er weinig
droombeelden die niet aan diggelen geslagen worden. De zachte
klanken bij het gros van de nummers staat in schril contrast met de
grimmige en pessimistische inhoud van de teksten.
‘Queen of Denmark’ laat zich op verschillende manieren lezen:
het handelt over tekortkomingen en de daarmee gepaarde onzekerheid
(‘Silver Platter Club’: “I’m sorry that they didn’t hand it to me /
On a silver platter, like they did to you / I’m sorry that I wasn’t
able to become / The man you think I should aspire to”). Er is in
enkele nummers eveneens een sterke religieuze connotatie te
ontwaren, soms letterlijk (de titel ‘JC Hates Faggots’ laat weinig
aan de verbeelding over) maar vaak subtiel (‘Caramel’: “His smiles
an elixer which heals the wounds of my darkest years”).
Het meest intrigerende is ongetwijfeld de diepere betekenis die
pas duidelijk bij het slotnummer ‘Queen of Denmark’ aan de
oppervlakte komt: John Grant heeft jarenlang geworsteld met een
zware alcohol- en drugsverslaving en gebruikt deze muziek om die
donkere pagina uit het verleden weg te schrijven. ‘Queen of
Denmark’ is dan ook veruit het meest indrukwekkende nummer van de
hele stapel: bijzonder hard en bitter qua inhoud maar tegelijk een
directe confrontatie met het zelf. Die elementen van verslaving en
ontnuchtering werpen achteraf een volledig nieuw licht op het album
en de teksten: “I regret the day your lovely carcass caught my eye”
krijgt in dat geval een andere betekenis.
Ontdaan van alle lagen, is ‘Queen of Denmark’ ontegensprekelijk
het meest oprechte en confronterende album van 2010. Een
aangrijpende afrekening met verleden, een bevlogen innerlijke
strijd die zijn weg heeft gevonden in twaalf fantastische nummers.
Een tweede kans die met beide handen is gegrepen.
