Een afspraak vooraf: we gaan niet cynisch doen over een groep die nog eens zijn beste plaat overdoet na meer dan vijftien jaar, we gaan niet zeuren over hoe hard ze hun hoogtepunt voorbij zijn. Dat gaan we niet doen. Afgesproken?
We gaan dat niet doen, want de plaat in kwestie is Troublegum en de groep Therapy?. Twee dingen die de gemiddelde tiener in 1994 — want zolang is dat ondertussen geleden — nog geen beetje het leven aangenamer maakten. De opvolger van debuut Nurse uit 1992 is sinds zijn release in de naweeën van de grunge dan ook uitgegroeid tot een van de meest essentiële teen ennui-platen; een collectie songs die als geen ander de onvrede, verveling, seksuele frustratie en verlatenheid van de gemiddelde zestienjarige uitdrukt.
Was het punk? Metal? Toch maar grunge? De sterkte van Troublegum was dat het dat allemaal tegelijk was. Frontman Andy Cairns toverde zoveel aanstekelijke riffs uit zijn mouw dat er mee kon worden gemorst: “Screamager” bevat zo veel ideeën dat mindere bands er twee of meer songs uit hadden gepuurd. Voor de olijke Ier kon het niet op: er is geen nummer op Troublegum dat niet drijft op sterke, opwindende gitaarlijnen.
Waar Therapy? nog in uitblonk: melodie. Cairns is een meester in het juiste bruggetje op het juiste moment, als in “Stop It You’re Killing Me”, de vertraging net op de juiste plek van “Nowhere”… het wordt nooit hersenloos rammen, het zijn nummers die blijven rondzingen in het hoofd.
Het voordeel van zo’n albumconcert is dat je soms met de grootste hits in huis moet vallen. Vanavond is de opening één lange homerun, van fanfavoriet “Knives” tot het exploderende “Trigger Inside”. Dat is nummer één tot acht, en ze vuren een publiek aan dat de opdracht vanavond niet mis heeft begrepen: “het is fifty-fifty, de helft wij, de helft jullie”. Er wordt van bij noot één meegezongen en gepogood dat het een lieve lust is. Jammer dat Cairns met veel interventies en publieksmennerij de vaart er wat uithaalt. Dit concert had moeten voortrazen, niet stilvallen tussen elk nummer, al konden we wel glimlachen om de weinig fijngevoelige opdracht van “Die Laughing” aan Kurt Cobain, Phill Lynott en de onlangs overleden reggaelegende Gregory Isaacs.
Maar laat dat detailkritiek zijn. Het is opvallend ook hoe de albumtracks enthousiasme opwekken. Het “Jesus without the suffering” van “Hellbelly” — gesierd met een riffje even venijnig als een tandartsboor — wordt loeihard meegebruld en het tragere, doemerige “Unbeliever” lokt zelfs verbazend veel reactie uit. En dan is er de geniale interpretatie van Joy Divisions “Isolation” — met flard “Bad Mother” uit Infernal Love (1995) — waarin Neil Cooper de geweldige tribale drums van de oorspronkelijke drummer Fyfe Ewing perfect reproduceert.
Dat drumgeluid heeft dan ook een bepalende invloed gehad op Troublegum en bij uitbreiding het hele vroege oeuvre van Therapy?: immer snoeihard, gortdroog en kortaangebonden leunt het dicht aan bij rauw ketelgerammel. En vermeldden we al Joy Division? Laten we dan vooral niet vergeten hoe hard de invloed van die band soms doorschemert in het baswerk van de immer dolgelukkig genietende Michael McKeegan.
Houdt een concert zomaar op na een zinderend “Brainsaw” — alweer een killerriff — en een klein uurtje? Neen. Na een lange pauze en een eindeloos geloopt “You Are My Sunshine” — de hidden track op Troublegum — krijgen we nog een lang salvo dat voornamelijk bestaat uit obscuurder werk uit de jaren vooraf. “Nausea” en “Teethgrinder” uit dat geweldige debuut, maar ook debuutsingle “Meat Abstract”. Het zijn allemaal nummers die het moeten hebben van rauwheid: in de emotie, de bijna industriële, kale drums en de economische gitaar. Maar ook Infernal Love komt even aan bod met “Epilepsy” en “Stories”.
Een laatste fanfavoriet “Potato Junkie” (u herkent ‘m aan de strijdkreet “James Joyce is fucking my sister”), en dan is het na bijna twee uur gedaan. Therapy? heeft zijn twintig jaar in stijl gevierd. We hadden beloofd dat we niet cynisch zouden doen, maar moge het hen niettemin inspireren om beter geïnspireerde albums te maken dan het recente Crooked Timber.
