Lang geleden dat een plaat ons nog zo radicaal wist te overdonderen met een brute aanslag op het gehoor en zin voor dosering. Alles aan Blackjazz is erover, maar het gebeurt wel met zo’n overrompelend perfect uitgevoerde waanzin dat het een plaat is die je ofwel compleet aan het hart drukt ofwel verwerpt als het product van een bende gedegenereerde experimentalisten.
Het zit hem niet enkel in de eclectische genrehopping of de bruutheid van de plaat, ook de sound stelt van meet af aan de weerbaarheid van de luisteraar op de proef. Blackjazz is immers goed voor bijna zestig minuten uit z’n voegen barstende teringherrie, waarbij haast elke leemte dichtgeplamuurd wordt met overstuurde synths en bassen, gitaren die klinken als vernietigende toekomstmachines en gruwelijk vervormde krijs- en brulpartijen die het hele zootje volledig over de rooie doen gaan. Deze plaat eist alle aandacht op. Een gesprek voeren, boek lezen of een avondje prutsen met Blackjazz op de achtergrond? Think again, het is alles of niks met deze corpulente bastaard.
We zijn niet echt bekend met het oudere werk van deze Noorse band (niet te verwarren met Zweedse black metalband The Shining), maar hebben begrepen dat ze altijd al grossierden in een mengvorm van experimentele rock en (free) jazz, aanvankelijk akoestisch, later met steeds meer prog- en metalelementen. Deze plaat moet dan wel een verrassing zijn voor de oudere fans, want Blackjazz is hard. Loeihard. Dit is niet zomaar avontuurlijke metal of technisch hoogstaande rock. Dit is infernaal kabaal, hysterische psychopatenmuziek en een melange die vooral zal aanslaan bij melomanen die het hokjesdenken volledig afgezworen hebben en kicken op bloeddorstige mengvormen die geen spaander heel laten van conventies.
Shining klinkt als geen enkele andere band die we ooit hoorden, maar als we dan toch een beschrijving met referenties moeten geven, dan doen we het met Ministry, Buckethead, Genghis Tron, Zu en The Flying Luttenbachers. Een combinatie van industriële metal en progmetal, tegen de jazz aanschurkende experimenten en avant-rock. In sommige besprekingen kom je de term free jazz tegen, maar die doet eigenlijk niet zo veel ter zake. Zanger/saxofonist Jorgen Munkeby (ooit nog lid van Jaga Jazzist) speelt hier en daar wat kromme jazzsolo’s, maar de muziek mist de structurele vrijheid van free jazz. De onvoorspelbaarheid is er wel, maar elke song verraadt een duivels en zorgvuldig beredeneerd plan.
Vanaf opener "The Madness And The Damage Done" krijg je meteen te maken met een riff-o-rama vol hoekige wendingen, machinaal stompende drums, smerige krijszang en een geflipte break die perfect kan aangewend worden tijdens slapeloze martelsessies. Idem voor de creepy elektrometal van "Fisheye" met z’n hamerende beats, stereo stemmengekte en door het lint jagende saxsolo. Twee nummers ver en je hebt al meer ideeën te verwerken gekregen dan sommige bands in een hele carrière verwezenlijken. En het kan nog erger, veel erger. "Exit Sun" neemt er meer z’n tijd voor, lijkt aanvankelijk wat onschadelijker, en plet je vervolgens tegen de muur als een ziekmakende soundtrack bij een spektakel waarvan je de ware toedracht niet wil kennen.
Stuk voor stuk indrukwekkende songs, maar de hoogtepunten zijn echter verderop te vinden: de tweede versie van "The Madness And The Damage Done" is duidelijk het rustpunt op de plaat (al herneemt het naar het einde de riff die de plaat opende), maar het wordt omarmd door twee songs die elk op hun manier verbluffen: "HEALTER SKELTER" is de band in Zu-modus. Het is een met dodelijke precisie uitgevoerde lap jazzmetal die de strijd aankan met het zotste van Carboniferous en de Flying Luttenbacherscatalogus. Het prima getitelde "Blackjazz Deathtrance" zoekt dan weer ambientoorden op waar zelden een metalband vertoefde. De manische erupties doorheen de song zijn schokkend ziedend.
Het bombastische progmetalfestijn van "Omen" ligt wat zwaar op de maag na al die moeilijkdoenerij, maar is wel de ideale aanloop naar de weinig verrassende aanwezigheid van de perfect uitgevoerde prog classic "21st Century Schizoid Man" (King Crimson), met Enslaved-zanger Grutle Kjellson op zang (nu ja). Maar eerlijk is eerlijk: we hadden zelfs nooit durven dènken aan zo’n horrorversie, die nog maar eens bevestigt dat het origineel z’n tijd ruim vooruit was. Net als de voorgaande vijftig minuten is het een ware uitputtingsslag die lullige concepten als bescheidenheid en mate overboord gooit. Maximale rock-’n-roll, meneer.
Dat alles zorgt ervoor dat Blackjazz op vele gebieden een van de platen van 2010 zal worden: het is een monsterlijk ambitieuze, steeds opnieuw verbluffende lap lawaai, uitgevoerd met een unieke sound en stijlenmix. Het gebeurt dezer dagen niet veel meer, maar zelfs na ettelijke luisterbeurten blijven passages en soms hele songs een what the fuck?-gevoel oproepen. U wil muziek van vandaag die uw karakter op de proef stelt? Welaan dan, probeer dit beest maar eens te temmen.
De band staat op 15 april op het Roadburn festival. De dag erna spelen ze in de Vooruit met Drums Are For Parades in het voorprogramma. Op 17 april keren ze terug naar de Tilburgse festivalzone om samen met Enslaved The Armageddon Concerto (een groots opgevat werk in negen bewegingen) ten tonele te brengen. U ziet het: er staat werkelijk geen maat op Shining.
