Regie en scenario : Glenn Ficarra, John
Requa
Met : Jim Carrey, Ewan McGregor, Leslie Mann, Rodrigo Santoro
e.a.
De Amerikaanse filmindustrie heeft de laatste jaren blijkbaar de
herenliefde (her)ontdekt. Sinds ‘Brokeback Mountain’ duidelijk
maakte dat gay themed movies winstgevend kunnen zijn (hoe
meer controverse, hoe meer tsjing-tjsing), krijgen we
regelmatig pogingen om die thematiek te vatten binnen een
toegankelijke mainstream film. Soms lukt dat (‘Milk’), en
soms leveren die inspanningen vooral genante taferelen op (‘I Now
Pronounce You Chuck and Larry’). Hoe dan ook vallen die films
steevast onder te verdelen in één van deze twee stijlen:
melodrama’s over de pijn van het homo-zijn, of komedies waarin we
anderhalf uur lang jeanettengrappen te horen krijgen, waarna de
makers keurig op hun stappen terugkeren om nog dertig minuten lang
te prediken over gelijkheid en tolerantie. Als er over ‘I Love You
Phillip Morris’ al niets anders positiefs te melden valt (en dat is
heel goed mogelijk), dan is er in ieder geval het feit dat hij
overduidelijk zijn voeten veegt aan dat soort categorisering. In
feite veegt hij zijn voeten aan zowat alle conventies. En aan
consistentie. En aan logica. En aan gevoel voor ritme, tempo,
geloofwaardigheid, motivering en psychologische uitdieping. ‘I Love
You Phillip Morris’ is een hallucinante treinramp van een film
geworden, een prent waarin zeer getalenteerde mensen al hun energie
focussen op de ene foute keuze na de andere.
Jim Carrey speelt Steven Russell, een brave huisvader die
heimelijk voor de mannen is. Na een auto-ongeluk besluit hij dat
het leven te kort is om tegen zijn zin door te brengen bij zijn
streng gelovige vrouw. Hij trekt dan ook naar Florida om er de
meest flamboyante nicht te worden sinds Felice aan zijn tv-carrière
begon. Om zijn levensstijl vol dure kitsch te financieren, neemt
hij al snel zijn toevlucht tot grote en kleine vormen van bedrog.
Uiteindelijk belandt hij dan ook in de gevangenis, waar hij kennis
maakt met de naïeve Phillip Morris (Ewan McGregor). Het is liefde
op het eerste gezicht.
Toegegeven, regisseurs Glenn Ficarra en John Requa hebben
moeilijk bronmateriaal gekozen voor hun film. ‘I Love You Phillip
Morris’ pretendeert gebaseerd te zijn op ware feiten, en moet zich
na deze set-up nog eens door een eindeloze reeks bizarre wendingen
werken. Russell komt vrij en doet zich voor als een advocaat. Hij
begint te frauderen als een gek. Vliegt de gevangenis in. Ontsnapt.
Wordt weer opgepakt. Ontsnapt weer. En zo gaat dat door, tot op het
absurde af. Ficarra en Requa hadden dus eigenlijk de keuze: ofwel
moesten ze hun verhaal vereenvoudigen tot ze met een makkelijker te
geloven resultaat overbleven, ofwel moesten ze een vertelstijl
vinden die hen toeliet om dat hele maffe verhaal toch op een
overtuigende manier aan de man te brengen. Ze mikten op optie twee.
En ze faalden. De regisseurs proberen het hele verhaal er op 102
minuten doorheen te jagen, wat als gevolg heeft dat ze zich nergens
een rustpunt kunnen permitteren. ‘I Love You Phillip Morris’ is een
erg gejaagde film, die altijd van het ene plotpunt naar het
volgende moet sjezen. En een excentriek verhaal vertellen is al
moeilijk, maar een excentriek verhaal op een drafje vertellen is ei
zo na onmogelijk.
Eén van de eerste dingen die verloren gaan als je in zo’n
rothaast bent om je scenario af te haspelen, is
personageuitdieping. We krijgen nooit een kans om een emotionele
connectie te maken met de personages. Ewan McGregor speelt Phillip
Morris als een verlegen, onschuldige man die zich eigenlijk niet
kan handhaven in een gevangenis. Veel meer dan dat komen we over
hem niet te weten, zodat McGregor min of meer gedoemd is om een
beperkte acteerprestatie te geven. Hij blijft hangen in die ene
noot van vermoorde onschuld, maar het zou unfair zijn om hem
daarvan de schuld te geven – het script geeft hem gewoon niets
anders om mee te werken. Jim Carrey’s rol is nog veel
problematischer. De acteur smijt zich met overgave op zijn werk,
maar ook hij wordt in de steek gelaten door een verhaal dat zich
nooit de moeite getroost om ook maar even te peilen naar de
motivaties van zijn personage. Waarom doet die Steven Russell nu
wat hij doet? Wat voelt hij voor zijn vrouw en kind, zelfs nadat
hij hen verlaat? Heeft hij ooit twijfels bij zijn scams,
heeft hij ooit schuldgevoelens? Of is hij echt zo oppervlakkig als
hij hier lijkt? En waarom voelt hij zich zo aangetrokken tot
Phillip? Allemaal vragen waar geen antwoord op komt, omdat Ficarra
en Requa het te druk hebben met het afwikkelen van hun gestoorde
plot. Carrey’s vertolking bestaat dan ook grotendeels in een
vacuüm, alsof hij elke scène op zichzelf speelt, zonder rekening te
houden met de film waar al die verschillende scènes in moeten
passen.
Nog een gevolg van het hyperkinetische verhaal, is dat de toon
van de film continu omslaat. ‘I Love You Phillip Morris’ verandert
nog vaker van persoonlijkheid dan zijn hoofdpersonage, met
stemmingswisselingen tussen komedie, drama, sociale satire en
misdaadfilm. Ficarra en Requa hebben geen tijd voor subtiliteiten
(daarvoor hebben ze te veel freaky plotwendingen af te handelen),
met als resultaat dat ze alles er met voorhamer moeten inrammen.
Wanneer een scène komisch bedoeld wordt, dan is ze ook meteen plat
komisch – Jim Carrey die een flink uit de kluiten gewassen
heerschap achterwaarts neemt en gilt: “ik ga in je kont spuiten!,”
allemaal voor de gulle lach, bijvoorbeeld. Wanneer de makers mikken
op drama, dan gaan ze ook meteen voor melodrama met alle toeters en
bellen: “oh kijk naar mij, ik lieg zieltogend in een bed te
sterven!”. Wanneer ze satirisch willen wezen, dan zien we de
echtgenote van Carrey een ellendig lang gebed zeggen, terwijl hij
enkel wil vrijen – wat we hen daarna zien doen, in wat misschien de
minst sexy vrijpartij is in de filmgeschiedenis. ‘I Love You
Phillip Morris’ probeert van alles te zijn en van alles te
bereiken, maar raakt uiteindelijk verstrikt in z’n eigen goede
intenties.
Alleen getalenteerde mensen hadden dit soort flop kunnen maken.
‘Phillip Morris’ is niet zomaar een slechte film, het is een
spectaculair wanproduct, het resultaat van passie, intelligentie en
overtuiging – die allemaal in de verkeerde richting werden
gestuurd. Middelmatige filmmakers zouden nooit zo ver hebben kunnen
of durven gaan. Ik veronderstel dat dat een soort van respect
verdient, hoewel ik de film er niet liever door ging zien. I
hated Phillip Morris.
