Nergens heeft de recente financiële crisis zo genadeloos toegeslagen als in IJsland. De instortende bankensector bracht het eiland op de rand van het bankroet en zorgde er voor een torenhoge inflatie. De voedselprijzen stegen het afgelopen jaar bijvoorbeeld met veertig procent. Dus wilden we weten of de crisis ook een impact heeft gehad op het IJslandse cultuurleven.
Producer-muzikant en stichter van het Bedroom Community-label Valgeir Sigurdsson beschouwt de bankencrash vreemd genoeg als een godsgeschenk. "Een en ander dwong de meeste muzikanten en kunstenaars ertoe een back to basics en no-nonsense-attitude aan te nemen. Plots ging iedereen zich weer afvragen: waarom doe ik dit eigenlijk? Wat wil ik precies uitdrukken? Die zelfbevraging is voor de locale scene uiterst heilzaam."
"In een kleine gemeenschap als de onze kan niemand aan het effect van de crisis ontsnappen," stelt Johannes ´gustsson van het 12-Tónar-label. Het bedrijfje, dat vooral in de periode 2005 en 2006 bijzonder productief was, zag zich recentelijk dan ook gedwongen tot een schaalverkleining en een tijdelijke bevriezing van zijn releases. "Veel kunstenaars gebruiken de ineenstorting van onze economie nu al als een thema in hun werk. Er worden behoorlijk wat songs geschreven die zeer kritisch zijn voor de regering, en de politici en de grote bedrijven die de bevolking een rad voor de ogen hebben gedraaid."
"Sommige labels, zoals het onze, kwamen in moeilijkheden, maar daar staat tegenover dat nieuwe spelers zoals Kími Records het uitstekend doen. Die lui zijn zeer actief en introduceren frisse ideeën, waardoor plots iedereen met hen in zee wil. Op zich is dat een goeie zaak: het betekent dat IJslandse artiesten vandaag meer opties hebben dan ooit. Het is vrij gemakkelijk geworden een cd in eigen beheer uit te brengen, iets wat velen ook effectief doen. Een ander nieuw label is Borgin, dat er meteen in is geslaagd grote vissen, zoals Hj´lmar en Hjaltalín, aan de haak te slaan. De muziekscene zelf is niet aangetast, alleen de kanalen zijn veranderd. Maar het feit dat er nieuwe businessmodellen ontstaan, vind ik voor de scene best een positieve evolutie."
"Vroeger werd door bankiers en industriëlen volop in de cultuursector geïnvesteerd," zegt ´si Jonsson, die het platenlabel en distributiebedrijfje Smekkleysa (Bad Taste) bestiert. "Die tijd is echter voorbij. Er is minder geld, al doet dat uiteraard de muziek nog niet verdwijnen. De totaalomzet van IJslandse cd’s is hier het voorbije jaar gedaald met 21 procent, maar die van de internationale producties ging met 49 procent naar beneden. Onze eigen scene is dus nog relatief gezond. Door de spectaculaire koersdaling van de IJslandse kroon kosten sommige buitenlandse cd’s bijna het dubbele van vroeger en zoiets heeft onvermijdelijk invloed op het koopgedrag van de muziekliefhebber. In onze eigen platenzaak, gelegen aan de drukste winkelstraat van Reykjavik, kunnen we die veranderingen dagelijks opmeten. We konden dus niet anders dan rationaliseren door minder platen uit te brengen. En dan hebben we nog het geluk dat we Björk en Sigur Rós in onze catalogus hebben."
Baldvin Esra Einarsson van Kími Records, dat pas een jaar voor de crisis werd opgericht, juicht de financiële neergang dan weer toe. "Alles dreigde de verkeerde kant op te gaan," zegt hij. "Bands werden gesponsord door banken, godbetert, omdat die beseften dat zoiets goed was voor hun imago. Andere speelden tegen hun zin op cocktailparty’s van rijke piefen en vroegen — en kregen! — er schandalig veel poen voor. Tegenwoordig treden groepen weer op voor een publiek dat gewoon een kaartje heeft gekocht. Dat lijkt me gezonder dan dat artiesten die het niet verdienen overstelpt worden met geld van kapitalisten die bepalen wat goed of slecht is en daarbij niet gehinderd worden door enige kennis van zaken."
Op de verkoopcijfers van Kími Records heeft de crisis voorlopig geen invloed gehad. "Wat ik uitbreng, wordt vooral gekocht door jonge kids en toeristen," legt Einarsson uit. "Voor die laatsten is de ontwaarding van de IJslandse kroon een voordelige zaak. Een nieuwe cd waar je vroeger, omgerekend, 25 euro voor moest neertellen, betaal je vandaag nog slechts 11 euro. Het leidt er wel toe dat onze releases als zoete broodjes de winkel uit vliegen."
