Linksback, midvoor of spits, dagelijks nemen in heel Brazilië
nieuwbakken voetballertjes hoopvol aan talentscoutings mee. Maar
weinig Ronaldinho’s bereiken ook werkelijk de top, miljoenen
Brazilianen moeten hun droom in de kast opbergen en dat doet pijn:
het is niet alleen een persoonlijke nederlaag, het betekent ook dat
ze een baantje moeten gaan zoeken en die zijn in het land niet
alleen schaars, maar vooral heel slecht betaald. Met ‘Linha de
passe’ focust regisseur Walter Salles op een gemiddeld gezin in Sao
Paulo: de vader is al lang uit het beeld verdwenen en de kinderen
proberen op alle mogelijke manieren te overleven. Een treffend
portret en een aardige doorsnede van het huidige Brazilië.
Cleuza (Sandra Corveloni, winnares Beste Actrice in Cannes)
werkt als poetsvrouw en is moeder van vier zonen. Hoewel ze zwanger
is van haar vijfde, blijft ze roken en drinken, maar écht kwalijk
nemen kunnen we het haar niet: ze doet het om te vergeten waarom de
mannen niet gebleven zijn en om niet te moeten kijken naar de
toekomst die onzeker als een donderwolk boven haar hoofd hangt. Ze
moet zowel de moeder- als de vaderrol op zich nemen, maar van de
liefde alleen kan je niet leven. Elk van haar zonen probeert op
zijn eigen manier aan de armoede te ontsnappen. De energieke Dario
(Vinicius de Oliveira) droomt van een carrière als professionele
voetballer. Ondanks zijn talent, wordt zijn kansen steeds kleiner:
hij is net 18 geworden en dat betekent dat hij al bijna
afgeschreven is. Denis (João Baldesserini) werkt als koerier, maar
moet eerst zijn motorfiets nog afbetalen om winst te kunnen maken.
De criminaliteit lonkt dan ook uitdagend. Dinho (José Geraldo
Rodrigues) is een fervent gelovige die op een eerlijke manier aan
de kost komt als pompbediende bij een tankstation, maar zijn geloof
in vraag gaat stellen wanneer hij onterecht zijn job verliest. De
jongste Reginaldo (Kaiquede Jesus Santos) is ten slotte geobsedeerd
door bussen. Hij wil kost wat kost zijn vader vinden – het enige
dat hij van hem weet, is dat hij buschauffeur is/was -, maar
eigenlijk is hij ook een beetje op zoek naar erkenning en
eigenheid, hij is de enige van de vier die zelfs geen eigen bed
heeft en op de sofa moet slapen.
Gedurende enkele maanden volgen we het leven van het viertal en
hun moeder. Hun individuele verhalen worden vloeiend door elkaar
verweven en komen samen in het huis van moeder Cleuza, die niet
altijd grip heeft op de zaken. Elke zoon houdt met een strohalm
zijn hoop op geluk vast: voor Dario is dat voetbal, voor Denis zijn
zoontje van nog geen jaar, voor Dinho de kerk en voor de kleine
Reginaldo zijn verdwenen vader. Een voorzet naar een goal, een
opstapje naar een betekenisvoller leven. Ze doen hun best om vol te
houden, maar falen soms: Dario laat zich door drugs verleiden,
Denis begint te stelen, Dinho’s ingehouden woede moet eens tot
uitbarsting komen.
De cast, bestaande uit onbekende en niet-professionele acteurs,
laat mooie dingen zien. Van Vinicius de Oliveira, die het jongetje
in ‘Central do Brazil’ speelde, wisten we al dat hij talent had.
Ook de moeder en de rest van de broers die hun eerste filmrol
spelen, laten zien hoe ze de werkelijkheid getrouw weten na te
spelen. Veel scènes zijn ook gewoon opgenomen tussen de bewoners en
werknemers uit de buurt: echte buschauffeurs tijdens hun werk en
ook de doopsels zijn echt in de film. De vier zonen
vertegenwoordigen verschillende aspecten van een maatschappij die
niet goed draait, maar zijn in de eerste plaats uit het leven
gegrepen personages. Wat de jongste zoon op het einde uitspookt, is
een verhaal dat bijvoorbeeld effectief in de kranten heeft gestaan.
Het maakt van ‘Linha de Passe’ een film die steeds dichter bij de
werkelijkheid aanleunt. Hij grijpt uit het leven en legt het echte
leven erin.
Regisseur Walter Salles is een betrouwbaar talent. Sinds zijn
grote succes met het melige, maar wondermooie ‘Central do Brazil’
heeft hij het nog niet laten afweten: zowel ‘Abril Despedacado’ als
‘Diarios de Motocicleta’ waren de moeite waard. Hij levert met deze
soms grappige, maar vooral aangrijpende mozaïekfilm een genuanceerd
beeld van de werk- en leefomstandigheden van jongeren in de
grootstad: nee, ze dragen niet allemaal een pistool bij de hand om
te overleven, maar een goedbetaalde job vinden, is in Sao Paolo
zonder diploma nog steeds een utopie.
