Men hoort vaak zeggen dat het boek beter was dan de film, maar wie heeft al gehoord dat de titel beter was dan het boek? Toch zijn er een aantal romans en verhalen waarvan de titel zijn beloftes niet inlossen kan. A Short History Of Tractors In Ukrainian van Marina Lewycka is er zo eentje, Aleksej Ivanovs De man die zijn wereld opdronk is een ander.
Ivanon is nochtans niet van de minste, de man wordt in thuisland Rusland alom bejubeld en vergeleken met auteurs als Bret Easton Ellis en Michel Houellebecq. Als zogenaamde generation X-auteur mag daar net zo goed Coupland bijgehaald worden. Met Ellis en Coupland heeft hij inderdaad een oeverloze nietszeggende verveling gemeen. De leegheid van hun personages wordt door alledrie de auteurs zo treffend neergeschreven dat er over hun verhalen in essentie niets gezegd kan worden, laat staan dat ze het lezen waard zijn.
Het mag meteen duidelijk zijn dat hier alleen liefhebbers van het postmoderne verhaal waarin werkelijk niets relevant gebeurt hun gading in zullen vinden. Ivanovs hoofdpersonage Sloezjkin is een jonge bioloog die noodgedwongen een job aanneemt als leraar aardrijkskunde op een middelbare school en daar geconfronteerd wordt met een klas die hij nauwelijks onder controle heeft. Naast de confrontaties die de geograaf, zoals hij door zijn leerlingen genoemd wordt, heeft met zijn studenten, worstelt hij ook met zijn liefdeloze huwelijk met Nadja. Bovendien lijken zijn vriendinnen en vrienden elkaar wel continu met elkaar te bedriegen terwijl hij steevast achter het net vist, al dan niet door zijn eigen schuld.
In het verleden werden dergelijke confrontaties tussen een docent en de blinde kracht die een klas vormt uitstekende verhaald door zowel Ferdinand Bordewijk in Bint als door Hermann Ungar in De klas, alleen vangt Ivanov er ondanks alle interessante premissen niets mee aan. Net zo min weet hij ook maar een flard interesse op te wekken voor de vele relationele perikelen waarin Sloezjkin verzeild raakt, laat staan dat de lezer ook maar een greintje sympathie voelt voor een van de vele figuren die in het boek naar voor komen. Leerlingen, collega’s of vrienden: allen passeren ze de revue zonder dat het er eigenlijk toe doet.
Dat de West-Europese lezer niet vertrouwd is met het dagelijkse leven of schoolsysteem van de voormalige Sovjet-Unie vormt uiteraard een drempel, net zoals het veelvuldig gebruik van koosnaampjes, officiële namen en tussenvormen voor de verschillende personages waardoor het voor een niet oplettende lezer niet altijd even duidelijk is wie er nu met wie interageert. Toch zijn dit geen onoverkomelijke struikelblokken, althans niet voor een goed verhaal en dat is De man die zijn wereld opdronk overduidelijk niet.
Liefhebbers van Douglas Coupland en zijn volgelingen zullen misschien hun gading vinden in dit droefgeestig portret van een Russische generatie x maar wie hoopte op een nieuwe ontdekking of een moderne Russische schrijver die in de voetsporen van zijn illustere landgenoten zou treden, is er aan voor de moeite. Ivanov schrijft over dodelijke verveling op een manier die de lezer net zo mateloos verveelt. Een knap staaltje van inleving, maar het is nog maar de vraag of dat ook zijn bedoeling was.
