Een klein jaar nadat het Italiaanse koppel annex schrijversduo Rita Monaldi en Francesco Sorti met de historische kloefer Veritas een trilogie afsloot, besluiten ze met het amusante De twijfel van Salai het even over een lichtere boeg te gooien.
Het boek is louter opgebouwd uit de fictieve brieven die het hoofdpersonage Salai (een authentiek historisch figuur, net zoals Atto Melani uit de andere reeks) naar een tot op het laatst geheim gehouden meester in Florence stuurt, en waarin hij kond doet van de belevenissen die hij en zijn pleegvader Leonardo da Vinci in Rome meemaken. Da Vinci vertrouwt na enige tijd de leugenachtige Salai toe dat hij op een geheime missie gestuurd is door een vooraanstaand persoon. Alleen is da Vinci klaarblijkelijk zo een idioot dat het aan Salai is om de opdracht tot een goed einde te brengen.
Met de antipathieke Salai, een arrogant klootzakje dat alleen maar aan geld en seks denkt, hebben Monaldi en Sorti een antipode gecreëerd van de goedbedoelende, eenvoudige knecht uit hun voorgaande werken. Salai liegt, steelt en bedriegt en laat geen gelegenheid voorbij gaan om op te merken hoe dom da Vinci wel niet is en hoe hij klaarblijkelijk de enige is die door zijn vaders grootsprakerigheid en schijn heen weet te kijken.
De schelmenstreken en de boerenwijsheid vormen samen met het ongeluk dat da Vinci overal lijkt te achtervolgen de rode draad doorheen het boek. Salai noch da Vinci zijn een Melani waardoor ze veeleer door stom toeval en dankzij de praatgierigheid van anderen achter de ware toedracht van het verhaal komen, al is het maar de vraag of hun opdracht uiteindelijk als geslaagd kan worden beschouwd. Veeleer lijkt het wel alsof de schelm en de idioot per toeval tot hun vergezochte conclusie komen en ondanks hun eigen onkunde veilig uit Rome wegraken.
Het mag duidelijk zijn dat De twijfel van Salai een heel ander boek is dan wat het duo tot op heden bracht. Niet alleen opteren ze ditmaal voor een brievenroman, maar hanteren ze ook een veel luchtigere toon waarbij de historische feitenkennis minder diepgravend is. Uiteraard stoelt het verhaal nog steeds op allerlei historische en controleerbare feiten (op hun site valt zelfs een moeilijk te verkrijgen studie integraal na te lezen), alleen ligt het deze maal allemaal wat minder zwaar op de maag en hoeft de lezer zich niet door een paar honderd jaar Europese geschiedenis en intriges te worstelen.
In een naschrift zetten ze niet alleen — zoals gewoonlijk — alle gebruikte historische feiten op een rijtje maar geven ze ook een apologie voor het werk zelf. Met een overduidelijke verwijzing en sneer naar Dan Browns succesboek erkennen ze een graantje mee te willen pikken van de “gemakkelijke historische roman die bol staat van de intriges en samenzweringen”. Dat de roman daar op postmoderne en postironische wijze bovendien de draak mee steekt, mag voor iedereen die het boek gelezen heeft, duidelijk zijn.
De twijfel van Salai zou het startpunt vormen van een nieuwe reeks rond de schurk Salai. En zolang deze de verhalen rond meesterspion en castraat Atto Melani niet in gevaar brengt, is daar niets op tegen. De schelmenstreken van Salai en de blunderende da Vinci vormen immers een mooie aanvulling en tegengewicht op wat Monaldi en Sorti tot op heden uitgebracht hebben.
