Film noir in het theater. De regie is van Johan Simons, de spelers zijn zowat de beste van Vlaanderen en Nederland. En met invloeden uit The Singing Detective. Dat alles klinkt als muziek in de oren. Maar dat theater geen film is, wordt maar weer eens bewezen.
Double Indemnity — het boek en de film waarop Instinct gebaseerd is — zegt u waarschijnlijk niet veel. De auteur ervan, James Cain, is dan ook vooral bekend om zijn The Postman Always Rings Twice. NTGent verkiest echter zijn verhaal over de verzekeringsagent Walter Ness, die uit passie voor een vrouw een moord pleegt. Walter smeert de echtgenoot van Phyliss een levensverzekering aan, die ervoor zorgt dat zij bij de dood van haar man een ontzaglijk bedrag kan claimen. Kort nadat de handtekening geplaatst is, vermoorden ze samen de man en dumpen ze zijn lichaam op de treinsporen. Walters collega Keyes vertrouwt het zaakje echter niet helemaal, en ook Lola, Phyliss’ stiefdochter, gelooft niet in de onschuld van de nieuwbakken weduwe. Grimmige intriges, maar ook groteske humor en fijne gezangen kenmerken dit Instinct.
Bij de voorbereidingen van zijn theaterstuk heeft Johan Simons duidelijk nog eens zijn kennis van de film noir opgefrist. Instinct staat bol van de typische kenmerken, waarbij vooral de beelden in het oog springen. De belichting, waarbij vaak spots doorheen jaloezieën schijnen waardoor schaduwen over de personages spelen, is een duidelijke referentie aan de film noir, en ook de manier waarop de personages worden gepositioneerd in de ruimte — opnieuw vaak gebruik makend van het contrast tussen schaduw en licht — is bij momenten erg knap.
De grimmige sfeer van de film noir wordt echter slechts af en toe opgeroepen en soms te snel onderbroken door de fijne liedjes uit The Singing Detective of door hilarische humor. Wim Opbrouck die heel de voorstelling op een bureaustoel rondrijdt of Sanne den Hartogh als verpleegster maken Instinct erg leuk. En af en toe werkt de combinatie van donker met humor. Katja Herbers is bijvoorbeeld fantastisch in het omschakelen tussen Lola als sekspopje en Lola als duistere wraakengel. Maar af en toe werkt de combinatie ook niet. In zijn geheel is er niet duidelijk genoeg gekozen om ofwel voor de echte sfeer van de film noir te gaan ofwel te kiezen voor een soort parodie. Hierdoor schippert Instinct net wat te veel tussen twee oevers en daardoor is het niet beklijvend genoeg om drie uur boeiend te blijven.
Double Indemnity is interessante materie om een theatervoorstelling van te maken. Simons had echter meer mogen durven. Instinct zit degelijk in elkaar, wordt gespeeld door voortreffelijke acteurs en bevat enkele zeer interessante regievondsten, maar er wordt te braafjes een verhaal verteld. Dit lijkt uit de pen te komen van Cain en niet uit die van Simons. Terwijl die in het verleden al meer dan genoeg heeft bewezen een zeer eigen stijl te hebben, even grillig als een film noir.
NTGent brengt het er met Instinct verdienstelijk vanaf. Waarschijnlijk wordt dit ook wel meer gesmaakt door het publiek dan bepaalde meer gedurfde voorstellingen, maar de kritische theaterbezoeker — en dat bent u ongetwijfeld — verlangt toch net dat ietsje meer dan hij zo ongeveer op de dvd van Wilder had kunnen zien.
Instinctis nog tot 18 december op tournee in Vlaanderen en Nederland. In juni speelt het in Wenen. Voor data, zie de speellijst.