107 min. /
België / 2007
2007 lijkt zo stilaan het jaar van de nieuwe Vlaamse filmers te
worden: Joost Wijnant bracht een tijdje geleden zijn eersteling
‘De Laatste
Zomer’ uit, Nic Balthazar (officieel de kaalste der Belgische
kaalkoppen) debuteert binnenkort met ‘Ben X’ en in de tussentijd is
er ‘Man Zkt Vrouw’ van Miel van Hoogenbemt. Geen debuut, weliswaar,
maar wel de eerste Nederlandstalige langspeler van de man die twee
jaar geleden zijn intro maakte met het bij ons nauwelijks geziene
‘Miss Montigny’. Van Hoogenbemt lijkt in ieder geval vastbesloten
te zijn geweest om, nu hij dan toch een Vlaamse film ging maken,
het ineens volgens de geëikte regels van het genre te doen: een
luchtig tragikomisch verhaal, waarin de traan nooit in de weg mag
zitten van de lach. Een oervlaamse setting (in dit geval de schone
stad Gent). Een camera die nauwelijks beweegt. Hier en daar een
slapstickscène. En uiteraard – wie anders? – Jan Decleir in de
hoofdrol. Dàt is nu een Vlaamse film, zie. Niet dat het er een
slechte is – in tegendeel, ‘Man Zkt Vrouw’ weet op een effectieve
manier op de juiste knopjes te drukken en is nooit minder dan
onderhoudend. Maar wie iets verrassends zoekt, of iets dat buiten
de lijntjes kleurt: blijf vooral verder zoeken.
Decleir speelt Leopold Vossius, een weduwnaar die net op
pensioen is gesteld na een lange carrière als schooldirecteur.
Wanneer ook zijn Roemeense werkvrouw besluit om terug naar haar
thuisland te gaan, blijft hij alleen achter, met enkel het
gezelschap van buurman en rare kwiet Julien (Wim Opbrouck). Leopold
beslist dat hij een vrouw nodig heeft – in eerste instantie om de
was en de plas te doen, maar ook om wat gezelschap te hebben. Met
de hulp van Julien schrijft hij zich in op een datingsite. Maar
terwijl hij de éne date na de andere afwerkt, krijgt hij plots
bezoek van Alina (Maria Popistasu), de nicht van zijn vroegere
Roemeense werkvrouw. Alina lijkt aanvankelijk een catastrofe
sans parreil (stofzuigers exploderen, servies valt aan
diggelen en toasters gaan in vlammen op), maar zou je willen
geloven dat er toch iets tot leven komt tussen die twee?
’t Is verleidelijk om dit soort film af te rekenen op wat het
niét is geworden. Met een plotlijn rond een Roemeense werkvrouw
leende de premisse van ‘Man Zkt Vrouw’ zich er voor om iets te
zeggen over de situatie van mensen die uit het voormalige Oostblok
naar hier zijn gekomen. Of van Hoogenbemt had de kans te baat
kunnen nemen om de eenzaamheid van Leopold te bestuderen. Tijdens
de allereerste scène zien we hoe er op school afscheid van hem
wordt genomen: zijn opvolger als directeur (cameo van Tom Van
Bauwel) spreekt plichtbewust een paar lovende woorden, ze drinken
een glas en eens de toost afgelopen is, draait iedereen zich van
hem weg. Hoe komt dat? Hoe komt het dat hij met zijn leeftijd zo
weinig vrienden heeft, en dat iedereen hem wel lijkt te
respecteren, maar dat niemand hem graag lijkt te zien? In sé zijn
dat interessante vragen, maar van Hoogenbemt blijft uiteindelijk
toch een beetje aan de oppervlakte krabben, zonder ze te
beantwoorden. Af en toe probeert hij wel, hoor. Leopold heeft
bijvoorbeeld een bar slechte relatie met zijn zoon, en op een
bepaald moment krijgt hij het verwijt in zijn gezicht gesmeten dat
hij “een deur is die altijd op slot is. Niemand mag naar binnen.”
Oké, boeiend, maar ga daar dan ook even op door. Op die momenten
had de regisseur moeten doorzetten en verder ingaan op de tragiek
van zijn personages, in plaats van schrik te krijgen en maar
snel-snel weer een slapstickscène in te lassen waarin Alina koffie
morst.
‘Man Zkt Vrouw’ is dus zeker niet wat je noemt “een film die
diep graaft”, hoewel het uitgangspunt die mogelijkheid wel bood. In
plaats daarvan mikt van Hoogenbemt op de grootste gemene deler, met
makkelijk verteerbare dramatiek en eenvoudige humor. En het punt is
dat dat ook wel wérkt. ‘Man Zkt Vrouw’ is oppervlakkig, en doet nog
niet half zo veel als hij had kunnen doen, maar binnen de grenzen
van wat de regisseur zichzelf als doel heeft gesteld,
marcheert hij wel. De relatie tussen Leopold en Alina is
knap opgebouwd, met een paar mooie, tedere momentjes (de theescène
en een sequens in Noord-Frankrijk zijn de beste voorbeelden). En de
humor is regelmatig erg geslaagd: een montage van rampzalige
afspraakjes is heerlijk (“mijn man had kanker, en hoe is uw vrouw
gestorven?”) en ook Wim Opbrouck heeft zo z’n momenten (hoewel een
nevenplot rond zijn fascinatie met UFO’s maar weinig overtuigend of
relevant is). ‘Man Zkt Vrouw’ is een film die makkelijk wegkijkt
(om dat cliché ook maar eens te gebruiken): een lach, een traan, je
moet er weinig inspanning voor leveren, het gaat redelijk goed
vooruit en achteraf is er niks dat je verplicht om er nog van
wakker te liggen.
Visueel is de film in ieder geval netjes verzorgd – de
enscenering van de openingsscène is bijvoorbeeld al prachtig, met
Jan Decleir volledig geïsoleerd in een enkele verblindend witte
spot, terwijl de anderen uit zijn lichtveld blijven. En ook daarna
krijgen we regelmatig een opvallend visueel momentje – die
ondergaande zon aan de zee, die zachte belichting in de hotelkamer
daarna! Yup, van Hoogenbemt en chef camera Frank van den
Eeden weten echt wel waar ze mee bezig zijn (ze hebben Danny Elsen
trouwens een keer thuisgelaten, waar gaan we dat schrijven?) .
Bovendien krijgen we drie sterke prestaties in de hoofdrollen –
acteermachine Jan Decleir heeft de laatste jaren maar weinig
filmwerk gedaan dat zijn talent echt benutte. Hij staarde verdoofd
voor zich uit in ‘Een
Ander Zijn Geluk’, zat opgezadeld met een houterig scenario in
‘Blind’ en mocht
tweede viool spelen naast Chris van den Durpel in het
schabouwelijke ‘Firmin’. Hier mag hij
eindelijk nog eens de achtenswaardige Vlaamse eik spelen waarvoor
hij bekend staat, en dat is een opluchting – Decleir weet Leopold
te voorzien van een onmiskenbare menselijkheid, die uit de
situaties zelf niet altijd tevoorschijn komt. Maria Popistasu is
een frisse verschijning als Alina – gezien haar gebrekkig
Nederlands moet ze erg veel suggereren met haar gezicht en gebaren,
en hoewel een aantal van de slapsticksituaties over de top zijn
(Alina valt van de ladder terwijl ze ramen aan het kuisen is,
ho-ho-ho), weet ze toch haar personage mooi in leven te houden, als
een écht persoon. Wim Opbrouck maakt het centrale trio af. Zijn
vertolking ligt soms te zeer in de lijn van de typetjes die hij op
tv ooit al speelde (soms komt Frankie van ‘Het Eiland’ gevaarlijk
dichtbij), maar hey, ik heb ermee kunnen lachen.
‘Man Zkt Vrouw’ doet waar het voor gemaakt is: het amuseert en
het belast je toch al zwaar overwerkte synapsen niet teveel.
Genietbaar, goed in elkaar gestoken, maar hier en daar zie je de
geest schemeren van de veel meer memorabele film die dit had kunnen
zijn. En op die momenten wil je de regisseur dus een trap in z’n
kont geven: “Mik dan toch wat hoger, verdomme!”
