Hoe is het mogelijk? Deze vraag moet tweeëntwintig jaar geleden door menige huiskamer hebben weerklonken bij het zien van de schokkende beelden op tv. Het Heizeldrama — de Vlaamse nine eleven — was een feit. Tot vandaag blijft onduidelijk hoe het zo is kunnen ontsporen. Een goede reden voor Theater Zuidpool om in het verleden te gaan graven.
Wie was verantwoordelijk voor het Heizeldrama? Op deze vraag bestaat geen pasklaar antwoord, en daarom kiest Zuidpool ervoor om de verschillende betrokken partijen aan het woord te laten. Een brede waaier aan personages vertelt afwisselend hoe zij die bewuste dag hebben ervaren: van de violist die op dat moment de Koningin Elizabeth-wedstrijd won, tot het jongetje dat in de voorwedstrijd een goal maakte en daardoor de directe oorzaak was van de hel. Maar ook de pijnpunten worden niet geschuwd: zowel de Liverpoolsupporters als die deze van Juventus krijgen een kans hun relaas te doen. En daarbij wordt eigenlijk maar één echte schuldige aangeduid: de Belgische organisatie. Maar ook vanuit de eretribune blijkt de chaotische situatie onoverzichtelijk.
Theater Zuidpool koos met het Heizeldrama voor een erg beladen thematiek. Toch weten zij in de voorstelling zowel het komische als het tragische een plaats te geven. Een hotelmanager die meer treurt om zijn afgevoerde banket dan om de slachtoffers vormt een luchtige satire op dit soort van typisch menselijke reactie. Het daaropvolgende relaas van een sportfotograaf die voor één dag oorlogsjournalist werd, grijpt je echter bij de keel. Met een gepaste sereniteit brengen de vijf acteurs elk hun afzonderlijke verhalen, steeds op zoek naar de balans tussen zwaarte en lichtheid.
Een mooie regievondst was de beslissing om de acteurs tussen de toeschouwers te laten zitten wanneer zij niet spelen. Dit versterkt het collectieve karakter van de voorstelling: wij zijn allemaal slechts hulpeloze getuigen van een onafwendbare ramp. Ook dat de acteurs zich in felle kleuren schminken — een duidelijke verwijzing naar het supportersgebeuren — is goed bedacht. Hierdoor zien we immers niet langer een Josse De Pauw of een Jan Bijvoet, maar vormt hun gelaat een soort scherm waarop de verschillende personages worden geprojecteerd.
De intensiteit waarmee Dus (een heizeldrama) op de individuele toeschouwer overkomt, hangt sterk samen met de manier waarop je de gebeurtenis zelf hebt ervaren. De jongere toeschouwers staan wellicht verder van het geheel af omdat zij dat moment onbewust — of helemaal niet — hebben meegemaakt. Maar toch heeft de voorstelling een universele waarde. Zoals de titel aangeeft, gaat het hier eerder om ‘een’ heizeldrama dan om ‘het’ Heizeldrama. Het leed van de personages is even goed vertaalbaar naar andere, meer recentere rampen, waardoor de thematiek van Dus in feite iedereen aan kan spreken.
Of de beelden van het Heizeldrama ook werkelijk in de voorstelling opgenomen hadden moeten worden, is echter een andere vraag. Want eigenlijk zijn ze overbodig: de vijf acteurs weten ze door hun sterke prestaties al voldoende aangrijpend op te roepen. Door de videoprojectie lijkt Zuidpool een beetje te veel rood op rood te willen schilderen. De confrontatie met de beelden leidt tot een sterk besef van het realiteitsgehalte van de voorstelling, maar wellicht is er niemand in de zaal die daar anders aan zou hebben getwijfeld.
Dus (een heizeldrama) is een mooie voorstelling over een tragische gebeurtenis, een veelzijdig ooggetuigenverslag van iets dat niet in woorden te vatten is. De aankleding is sober, het spel sereen. Een geslaagde poging om een donkerder stukje vaderlandse geschiedenis te belichten.
Dus (een heizeldrama) is nog tot begin juni op tournee in Vlaanderen. Voor data, zie de speellijst.