Arnold
Vosloo e.a.
143 min. /
USA / 2006
Genie zit in de familie, schijnt het. Mijn vader,
bijvoorbeeld, was een volwaardig filosoof, vooral als hij een
borrel ophad, geciteerd in bladen van ‘Het Pallieterke’ tot ‘De
Streekkrant’. Eén van z’n uitspraken die ik nooit zal vergeten was:
“Alles wat rijkelui nodig hebben om zichzelf rijkelui te voelen,
gaat ten koste van iets of iemand anders.” Gevolgd door een naar
Bols geurend boertje. In principe had hij daar natuurlijk gelijk
in: het woord “bontjas” is enkel de verleden tijd van “zeehond” of
“vos”, een BMW vernielt elke boom, voetganger en fietser die hij
passeert, en foie gras is de optelsom van een gans plus pijn. Niet
dat mij dat allemaal zoveel kon schelen – mijn grootste ambitie is
nog steeds om de allerlaatste panda op te eten, en hem dan na één
hapje terug te sturen naar de keuken omdat hij niet goed gekruid
is. Maar ik heb wel bewondering voor mensen die nog morele
verontwaardiging kunnen opbrengen. Mijn vader zou ‘Blood Diamond’
vast erg goed hebben gevonden. Het laatste kapitalistische bastion
van de bourgeoisie, het recht om kitscherige bling-bling
rond je nek te hangen, wordt hier immers frontaal aangevallen met
een complex, zij het vaak nogal prekerig drama rond
conflictdiamanten.
Het is 1999 en in Sierra Leone woedt een burgeroorlog tussen de
regering (erg) en de rebellen van de RUF (nog erger). De wapens
voor die oorlog worden voornamelijk gefinancierd met illegaal
opgegraven diamanten, die vervolgens via een ingewikkeld netwerk
worden “witgewassen” vooraleer ze in Antwerpen terechtkomen.
Solomon (Djimon Hounsou), is een brave dorpeling die door de RUF
hardhandig van zijn gezin wordt gescheiden om naar diamanten te
graven. Zijn oudste zoon wordt gerekruteerd als kindsoldaat, de
rest van de familie raakt op de dool als vluchteling. Nadat Solomon
een kanjer van een roze diamant vindt en begraaft, worden zijn
problemen nog erger: hij ontsnapt uit de mijn en komt vervolgens in
contact met Archer (Leonardo DiCaprio), een cynische
Zuid-Afrikaanse smokkelaar die al jarenlang wapens verhandelt aan
eender wie die genoeg diamanten heeft om ze te betalen. Archer is
uit op Solomons roze steen, Solomon wil z’n gezin terug. Met de
hulp van Amerikaanse journaliste Maddy Bowen (Jennifer Connelly)
trekken ze door het oorlogsgebied.
De film waarmee ‘Blood Diamond’ het meeste verwantschap toont,
is ‘The Constant
Gardener’, Fernando Mereilles’ vlammende aanklacht tegen de
farmaceutische industrie in Afrika. In beide gevallen gaat het
immers over een thriller met een politiek geweten, waarin de
systematische moord op het Afrikaanse continent door grote westerse
mogendheden onder de aandacht wordt gebracht. Nobele doeleinden
alom, dus, maar waar ‘The Constant Gardener’
er wonderwel in slaagde om een intelligente analyse van het
probleem in z’n scenario te verwerken, blijft ‘Blood Diamond’ toch
een beetje steken in Hollywoodland. Regisseur Edward Zwick (eerder
verantwoordelijk voor ‘Glory’ en ‘The Last Samurai’) is
duidelijk verontwaardigd door de wantoestanden in Sierra Leone (en
andere landen), maar hij is en blijft een typisch Amerikaanse
regisseur met blockbuster-instinct. Fernando Mereilles was
niet geïnteresseerd in het afleveren van een conventioneel
actie-drama; hij wilde z’n verhaal vertellen, en week daarvoor
zonder twijfelen af van de platgetreden paden, met een ingewikkelde
flash-back structuur, weinig actie, passieve personages en een
unhappy ending. Zwick wil óók z’n verhaal vertellen, daar
niet van, maar ondertussen wil hij ook een succesvolle actiefilm
afleveren met regelmatig een spetterend vuurgevecht, heel wat
emotionele uitbarstingen en een ware tournée generale aan
louteringen op het einde.
En dat conflict tussen de wens om effectief iets serieus te
vertellen over een ernstig onderwerp en toch opwindend
zaterdagavond multiplex-entertainment te bieden, laat zich voelen.
Zwick geeft ons regelmatig twintig minuten aan een stuk wall to
wall actie, om dan tot de conclusie te komen dat hij ook een
boodschap te verspreiden heeft – meestal steekt één van de
personages op dat moment een welgemikte preek af over de
onrechtvaardigheid in de wereld. Die mix is ongetwijfeld goed
bedoeld, maar niet erg evenwichtig en soms ongeloofwaardig.
Dat neemt echter niet weg dat ‘Blood Diamond’ als entertainment
wel werkt. Zwick weet hoe hij een actiescène in beeld moet zetten
en hij heeft een vrij sterke intrige om op te steunen – de
doodeenvoudige motieven van Solomon worden gecontrasteerd met
Archer, van wie je nooit weet wat zijn bedoelingen eigenlijk zijn
en of je hem wel sympathiek kunt vinden. Dat levert een aardige
wisselwerking tussen de twee hoofdpersonages op, die helpt om de
film op een emotioneel niveau te dragen. Goed gedaan.
Ook de acteerprestaties zijn oké. Jennifer Connelly krijgt vrij
weinig te doen als Maddy, een personage dat op gezette tijden een
donderpreek mag afsteken en vervolgens naar de behoeften van het
scenario weer verdwijnt. Maar haar vertolking is wél prima, evenals
haar zwaar hormonaal belastende oogopslag en décolleté. DiCaprio
staat weer in zijn intense ‘Departed’–mode
te acteren en hoewel zijn accent af en toe een beetje onstabiel is
(hoe kwader hij wordt, hoe Amerikaanser hij spreekt) weet hij die
foutjes te verdoezelen met z’n présence en charisma. De ster van de
show is echter Djimon Hounsou, die op z’n sloffen met de hele film
gaat lopen. Hij is niet alleen het morele centrum van het verhaal,
maar ook de emotionele kern ervan. Hounsou schreeuwt, huilt, zakt
op z’n knieën en briest van woede, maar hij is continu
geloofwaardig en zorgt regelmatig zelfs voor kippenvel. Die
Oscarnominatie is dus geen toeval.
‘Blood Diamond’ heeft zo z’n gebreken – vooral het twijfelen
tussen blockbuster en humanitair-politiek pamflet doet de
prent geen goed – maar ik veronderstel dat Zwick punten verdient
omdat hij op z’n minst een verschrikkelijke problematiek op een
toegankelijke manier onder de aandacht brengt. En als actie-drama
is hij sowieso meeslepend en goed geacteerd. Wédden dat er onder
deze recensie binnen de kortste keren een aantal reacties staan van
mensen die o zo gechoqueerd zijn door de praktijken die ze in de
film gezien hebben? Kijk, en dat kun je dan weer moeilijk negatief
vinden…
