Dat het boek vaak beter is dan de film, dat lijkt algemeen aanvaard. Maar dat het programmaboekje beter is dan de voorstelling, dat komt minder vaak voor. Hoe veelbelovend de aangekondigde thema’s ook zijn, het Zuidelijk Toneel lost de verwachtingen niet in.
Breekbaar speelt zich af achter de schermen van een toneelschool. Aan het hoofd staat de strenge directrice Magda, wier reputatie volledig steunt op haar vroegere carrière als actrice. Met ijzeren hand regeert zij over een nieuwe lichting studenten. Aanvankelijk zijn deze laatste onzeker over zichzelf en over de onbegrijpelijke opdrachten van hun lerares, maar naarmate bij hen de zekerheid groeit, halen bij Magda de twijfels steeds meer de bovenhand. Haar hele persoonlijkheid — zowel professioneel als privé — blijkt op losse schroeven te staan. En daar kan zelfs haar boekhouder, uiteindelijk de enige van het gezelschap die haar trouw blijft, niets aan veranderen.
Vernieuwend theater maken voor de grote zaal is het nobele doel van Matthijs Rümke, regisseur en artistiek leider van het Zuidelijk Toneel. In zijn queeste gaat Rümke op zoek naar nieuwe Nederlandse theaterteksten, wat op zich zeker mag worden toegejuicht. In de praktijk is er echter minder reden tot vreugde: Tirannie van de tijd en Walhalla, twee stukken die Rümke eerder bij het Zuidelijk Toneel regisseerde, bleken tegenvallers. En helaas zal Breekbaar aan dit rijtje toegevoegd moeten worden.
Op papier klinkt het nochtans erg spannend allemaal: toneel op het toneel, veel muziek, jonge acteurs aan de zijde van gevestigde waarden en een nieuwe tekst van Frans Strijards — zelf auteur en regisseur met een indrukwekkend palmares. Als onderwerp kiest Strijards voor de macht van het geld en de trieste invloed van de consumptiemaatschappij op het theater. Maar weinig daarvan bereikt de toeschouwer. Inderdaad, de acteurs spelen aardig en Ria Eimers is goed gecast in de rol van de bitch waarvoor je toch sympathie voelt. Maar thematisch gaat de tekst toch vooral over het verval van een ooit geroemde actrice. En wat jammer is: er zit weinig ontwikkeling in dit verval. Haast van in het begin is het aanwezig, en het blijft dan gedurende de hele voorstelling zowat op hetzelfde niveau hangen. De andere thema’s waarover Strijards het wil hebben, zijn te weinig aanwezig om iets bij de toeschouwer los te weken.
Waar de voorstelling vooral onder lijdt, is dat te veel elementen worden aangeraakt zonder dat ze dieper worden uitgewerkt. Dit geldt voor de thema’s van de tekst, maar ook voor de regie. Vaak kan je als toeschouwer de dingen gewoon niet plaatsen. Het zingen en dansen van de jonge acteurs heeft te maken met hun opleiding, maar waarom kiest Rümke ervoor net dit te laten zien? Ook de computeranimaties waarin het gezicht van Ria Eimers cartooneske trekken krijgt, zijn wel leuk, maar een motivatie voor hun aanwezigheid ontbreekt. Het verval van de actrice zit immers al zo duidelijk in de voorstelling dat het niet nog een keer onderstreept hoeft te worden. En waarom er een carnavalswagen in het decor staat waar niets mee wordt gedaan, en waarom de achtergronddoeken aan een snel tempo op en neer blijven gaan; het is leuk bedacht, maar niet constructief.
Breekbaar had een feest moeten zijn. Dit had kunnen lukken, als het echt grappig was geweest of echt pijnlijk, met echt leuke liedjes en dansjes of als het echt te bieden had wat in het programmaboekje werd aangekondigd. Helaas blijft de voorstelling te zeer een heterogene soep waarin de leuke grapjes, de pijnlijke stiltes, de liedjes en de dansjes verdrinken.
Breekbaar is nog tot januari op tournee in Vlaanderen en Nederland. Voor data, zie de speellijst.