Script en presentatie: Al
Gore
100 min. / USA /
2006
Wie ooit
‘The Day After
Tomorrow’ heeft gezien wist het al lang, en nu komt voormalig
vice-president Al Gore het ons bevestigen: het broeikaseffect is
niet om mee te lachen. Gore was de rechterhand van Bill Clinton
toen die in het Witte Huis zat, maar verloor het presidentschap van
de VS aan de twijfelachtige praktijken van George W. Bush in 2000.
Sindsdien heeft hij de halve wereld afgereisd als ecokrijger, met
een gepassioneerde toespraak over de gevaren van de globale
opwarming. Geholpen door een uitgebreide diashow, met statistieken,
foto’s en filmpjes, probeert hij zijn publiek duidelijk te maken
wat de gevolgen kunnen zijn van de steeds toenemende CO2-productie
die we veroorzaken. Manhattan dat onder water loopt, zodat enkel de
toorts van het vrijheidsbeeld nog net boven de oppervlakte komt,
zoals in ‘The Day
After Tomorrow’? Zo gek vergezocht blijkt dat beeld niet eens
te zijn.
Het discours
dat Gore houdt is niet zo nieuw, voor wie de laatste jaren een
beetje heeft opgelet. De koolstofdioxide die we met onze industrie
en onze wagens de lucht inpompen verhindert de infrarode straling
van het zonlicht om de atmosfeer te verlaten – de hitte blijft
hangen in plaats van weg te kaatsen, met als gevolg hogere
temperaturen op aarde. ‘De warmste tien jaar sinds mensenheugnis
vonden allemaal plaats tijdens de laatste veertien jaar,’ legt Gore
uit. Eén gevolg daarvan is dat de poolkappen smelten, wat
rampzalige overstromingen tot gevolg zal hebben. Een ander dat de
zeeën opwarmen, wat indirect aanleiding geeft tot orkanen en
tropische stormen – we krijgen beelden te zien van de ravage die
orkaan Katrina een jaar geleden aanrichtte, een windhoos die
gaandeweg toenam in kracht, dankzij de warme oceaantemperaturen.
Nog een gevolg is dat de verhoogde hitte het vocht uit de bodem
trekt, met desastreuze droogtes in bepaalde delen van Afrika en
Zuid-Amerika tot gevolg. Tijdens één van de meest memorabele
momenten in Gores betoog, zien we op een wereldkaart hoe
verschillende landen worden verzwolgen door het water na het
smelten van de ijskappen. India, grote delen van Azië, maar ook
Nederland, Florida en New York zullen grotendeels ophouden te
bestaan. We zien hoe het groen op de kaart langzaam blauw wordt
terwijl Gore ons een beeld aanbiedt dat fascinerend is in al z’n
gruwelijkheid: “Beeld je in wat voor chaos enkele duizenden
vluchtelingen al betekenen. En beeld je dan in dat je met 100
miljoen vluchtelingen zit.”
Voor iedereen
die een beetje het nieuws volgt en wil begrijpen, is dit in feite
niets nieuws: we weten dat het milieu totaal aan het flippen is
(kijk maar naar de zomer die we in 2006 net gehad hebben: een maand
stikkende hitte, een maand niets dan regen, gevolgd door nog twee
weken hitte) en we weten dat wij ervoor verantwoordelijk zijn. Maar
hey, zo’n bezinezuipend slagschip waar tien mensen gemakkelijk in
kunnen kamperen rijdt gewoon lekker, dus waarom niet? Oké, we
rijden er meestal op ons eentje in, maar toch… Iedereen schijnt
te weten dat het radicaal fout aan het lopen is, maar niemand
schijnt echt happig te zijn om er iets aan te doen. “Dit is een
politieke kwestie,” zegt Gore, en je kunt hem moeilijk ongelijk
geven. Momenteel is er in de VS een president aan de macht die
verkozen werd dankzij de steun van de olielobby – het is geen
toeval dat diezelfde president vervolgens grijnzend z’n reet veegt
aan de Kyoto-overeenkomst en zijn landgenoten verzekert dat ze
absoluut geen schrik moeten hebben om in milieu-onvriendelijke,
immens veel verbruikende wagens te blijven rijden. Mensen die
beweren dat hij daarmee een o zo kleine fout maakt, worden afgedaan
als links-liberale, paniek zaaiende geitenwollensokken. Daar sta je
dan, wanneer het grootste, meest vervuilende land ter wereld
officieel weigert te erkennen dat er een globale crisis op til
staat.
Dat alles
wordt door Al Gore uitgelegd op een opvallend heldere,
welbespraakte manier. De man stond tijdens de
presidentsverkiezingen min of meer bekend als een houten klaas die
moeilijk contact kon leggen met een groot publiek, maar hier toont
hij zich een overtuigend redenaar. ‘An Inconvenient Truth’ is in
principe weinig meer dan een registratie van zijn toespraak en
slide show, maar de lucide manier waarop Gore zijn betoog
levert is voldoende om er tot het einde je aandacht helemaal bij te
houden. Hij gebruikt humor met wisselend succes (niet al zijn
grapjes komen even goed over), maar hij kent zijn onderwerp
overduidelijk door en door en wat hij te zeggen heeft klinkt altijd
zinnig, logisch, helder geformuleerd en brandend relevant.
Anderhalf uur lang voor een groot projectiescherm staan praten over
het klimaat en het milieu zónder je publiek te vervelen, da’s een
prestatie.
Het zijn de
scènes tussendoor die de film toch een beetje aan kracht doen
inboeten: op gezette tijden tussen Gores speech krijgen we kortere
scènes te zien waarin de eco warrior terug naar zijn
ouderlijk huis gaat, herinneringen ophaalt aan het ongeluk dat zijn
zoontje ooit had of waarin wordt teruggekeerd naar zijn
verkiezingsnederlaag in 2000. Die tussenstukjes zijn duidelijk
bedoeld om “de mens Al Gore” naar voren te brengen, zodat de film
niet louter een opeensomming van wetenschappelijke feiten wordt. De
bedoeling is best, maar in de praktijk kijk je ernaar als een
onnodige afleiding van het echte
onderwerp.
Wie deze
recensie al tot hier heeft gelezen, zal waarschijnlijk
geïnteresseerd genoeg zijn om ook te gaan kijken. De traditionele
genoegens van een goeie film vind je hier niet: dit is geen
hersenloos entertainment, het biedt geen ontspanning, je kunt er
niet met je vriendinnetje naartoe om te gaan zitten muilen op de
achterste rij, en tenzij je écht een fanatiek zwemmer bent, kan ik
me ook niet voorstellen dat je er gelukkig buitenkomt. Wat je wel
krijgt, is een intens fascinerende blik op een mogelijke toekomst –
één die we nog kunnen vermijden als we daar maar voldoende inzicht
en lef voor hebben. ‘An Inconvenient Truth’ is een wake up
call, zeker voor het slag Amerikanen dat nog steeds denkt dat
het terrorisme de grootste bedreiging is die hen parten speelt. Of
de prent ook effectief resultaat zal bereiken is een andere vraag,
maar niet voor de eerste keer in de laatste jaren, vraag je je na
het kijken toch af hoe anders de wereld er nu zou hebben uitgezien
als het in 2000 anders was afgelopen, daar in
Florida.
