125 min./ Italië/ 2004
Het moet handig zijn, getrouwd zijn met een bestsellerauteur.
Regisseur/acteur Sergio Castellitto moest zo niet ver zoeken naar
een script; zijn media naranja Margaret Mazzantini had nog
wel een schrijfsel op het nachtkastje liggen. Met ‘Non ti muovere’
won Mazzantini de Premio Strega (een belangrijke Italiaanse
boekenprijs) en samen herschreven ze het tot een filmscenario. ‘Non
ti Muovere’ is na ‘Libero Burro’ uit ’99 Castellitto’s tweede film
als regisseur en vertelt het verhaal van een wel zeer ongewone
liefde en de angst om een dierbare te verliezen.
De vijftienjarige Angela heeft een motorongeluk. Haar helm had ze
niet om, dus blijvende hersenletsels zijn niet uitgesloten. Haar
vader Timoteo (Castellitto), chirurg in het ziekenhuis waar ze
wordt geopereerd, wacht op de gang. Hij gebruikt de tijd in de
wachtkamer om zijn leven eens op een rijtje te zetten, want daarin
is wel het één en ander misgelopen. Aan de hand van flashbacks
komen we beetje bij beetje Castellitto’s grootste geheim te weten:
zijn overspelige relatie aan het begin van zijn huwelijk. We
spoelen terug naar een hete zomerdag lang voor de geboorte van
Angela. Timoteo krijgt panne met zijn wagen in een buitenwijk van
Rome en leert er de straatkat Italia kennen. (Penélope Cruz spreekt
Italiaans en dat zullen we dankzij haar naam niet vlug vergeten.)
Hij telefoneert bij haar naar zijn vrouw, maar die neemt maar niet
op. Gefrustreerd en lichtjes beschonken kan Timoteo zich niet
bedwingen en hij verkracht Italia. De volgende dag zoekt hij haar
op om zijn excuses aan te bieden, maar de twee belanden weer op de
keukenvloer. Timoteo begint Italia regelmatig te bezoeken en zij
verzet zich er steeds minder tegen. Als hij na de seks al eens een
spaghettieken (wat eten die Italianen anders?) blijft eten,
slaan ze onhandig een flesje bier om als ze elkaars hand toevallig
aanraken. Stunteligheid is meestal hét teken aan de wand: de twee
zijn verliefd. Het betekent voor Timoteo het begin van een weg vol
twijfels waarin hij een keuze moet maken tussen zijn vrouw en zijn
minnares.
‘Non ti muovere’ is geen slechte film. Op cinematografisch vlak is
er geen enkele opmerking te maken, buiten dan dat het opmerkelijk
goed in beeld is gebracht. De openingsscène waarin de dochter naar
de operatietafel wordt gebracht, is meer dan sterk. De film zit ook
vol met symboliek. Een zeer krachtig beeld komt er wanneer
Timoteo’s vrouw over het strand het water in loopt, zonder gezien
te hebben wat haar man daar in het zand heeft geschreven: ‘ik heb
een vrouw verkracht’.
Maar de film mist gewoon overtuigingskracht. Eerst en vooral is de
kans dat er een relatie voortkomt uit een verkrachting zo goed als
nihil. Een slachtoffer is meestal zelfs niet in staat om de dader
in de ogen te kijken, laat staan er gevoelens voor te krijgen. Nu
kan in film natuurlijk alles en maakt Italia’s verleden haar
misschien wel tot een uitzondering op deze regel. Als kind werd ze
seksueel misbruikt door haar vader, wat kan verklaren waarom ze
seks met liefde verwart en zo wanhopig op zoek is naar genegenheid,
dat ze in de bruutheid van Timoteo geen graten ziet. Timoteo’s
verleden (zijn vader verliet het ouderlijke nest toen hij nog heel
klein was) verklaart zijn egoïstische gedrag echter veel minder.
Een kind uit een gebroken gezin is nog geen verkrachter. Zijn
intenties en gevoelens blijven gedurende de hele film erg vaag.
Waarom hij voor Italia valt, is niet helemaal duidelijk. Eerst
lijkt ze een soort seksspeeltje, maar dan begint de man verliefde
onzin uit te kramen. Wat hij nu precies bij haar heeft gevonden,
daar hebben we het raden naar. Misschien is het omdat ze zo anders
is. Italia is alles wat Timoteo’s vrouw niet is. Zijn vrouw heeft
klasse, een carrière en is verzorgd en knap. Italia is arm, haar
looks zo fout dat Trinny en Susannah (u kent hen wel, de twee dames
die op wijf tv fashiontips geven aan hopeloze gevallen) haar niet
zouden kunnen helpen en ze op een ‘bal marginal’ zo met alle
prijzen zou gaan lopen. Om maar te zeggen dat er in Italia’s
kleerkast gewoon geen twee kledingstukken te vinden zijn die bij
elkaar passen. Het is moeilijk te geloven dat twee mensen uit zo’n
verschillende werelden voor elkaar kiezen. Ook de reactie van
Timoteo’s vrouw (Claudia Gerini) doet de wenkbrauwen fronsen. Voor
een intelligente vrouw laat ze zich verdacht gemakkelijk doen.
Meneer is dagen van huis weg en zij geeft geen krimp. Ze vraagt
hooguit hoe zijn hotelkamer eruit zag, maar ze schiet nooit in een
Italiaanse colère, wat begrijpelijker zou zijn.
De acteerprestatie van Penélope Cruz maakt veel goed. Geen complete
metamorfose, maar Penélope haalt met de marginale Italia toch een
mini-‘Monster’ binnen. En het is
weer eens bewezen dat ze het best tot haar recht komt in Europese
arthouse films. Castellitto als machominnaar is minder intrigerend
en ook als koppel vind ik de twee acteurs niet zo goed
functioneren. Ik had het gevoel al eerder bij ‘Code 46’ (waarin Tim
Robbins en Samatha Morton verliefd moesten worden): iets hield me
tegen om mee te gaan in hun romance. Bij ‘Non ti muovere’ krijg je
als kijker wel meer tijd dan bij ‘Code 46’ om eraan te wennen (een
trage twee uur), maar dat zou niet mogen, een filmkoppel moet al
van meet af vonken. Als ik dan eindelijk begon te geloven dat die
twee tegenpolen elkaar misschien toch graag mochten, zijn tot
tweemaal toe die drie woorden daar weer die bij zoveel films het
verrassende keerpunt moeten opleveren: ‘ik ben zwanger’. (Nee?
Echt?) Overgiet dit alles met foeilelijke Italiaanse romantische
deuntjes en het geheel begint verdacht veel weg te hebben van een
doordeweekse weekendfilm of een aflevering uit een fout
ziekenhuisdrama. Nee, de verplichte reanimatiescène is hierbij niet
vergeten: papa stormt op het juiste moment als een ware held de
operatiekamer binnen en krijgt met elektroshocks uiteraard de
hartslagmeter van zijn dochter weer aan de praat.
Penélope schittert, maar kan het zaakje niet redden. Ik had steeds
het gevoel dat de film een tranentrekker was en dat ik ontroerd had
moeten zijn, maar niets daarvan gebeurde. De focus lag te veel op
het mannelijke karakter dat niet kon overtuigen. Een lichte
teleurstelling.
