Met Thee Silver Mt. Elegies Play War Radio bewees A Silver Mt. Zion half oktober dat het wel érg interessant stoeien is in het veld halverwege tussen dreunende postrock en pure folk. De groep rond voorman Efrim blijft een boeiende evolutie doormaken en overklast langzamerhand moedergroep Godspeed You! Black Emperor. "We zijn gewoon een meer functionele entiteit geworden", aldus bassist en Constellation Recordsbaas Ian.
Ian: "Door met A Silver Mt. Zion (ASMZ) te touren, hebben we de laatste jaren de gewoonte gekregen nieuwe nummers live uit te testen vooraleer ze op te nemen. Ook bij Horses In The Sky waren die drones er live al, maar bij het opnemen hebben we het meeste daarvan weggeknipt: we wilden de kern van de songs ruimte geven. Met War Radio hebben we een balans gevonden."
"Voor War Radio spelen Gen en Eric van HangedUp met ons mee en die houden niet van vierde maten, ze spelen liever veel complexere ritmes. Eigenlijk is het een wervelwind van een maand geweest: op twaalf september hadden we op één of twee riffs, een vers van Efrim en een paar ideeën van Jen na nog niets. Doordat we weinig tijd hadden om het af te krijgen kregen we een enorme boost en gingen we gewoon aan de haal met wat ruwe ideeën. Het is powerful stuff en ik hoop dat we er niet te veel over gaan nadenken als we het opnemen."
enola: Het lijkt alsof ASMZ de rol van Constellation-vlaggenschip heeft overgenomen van Godspeed.
Efrim: "Met Godspeed hebben we een tijdelijk eindpunt bereikt, ook van wat we elkaar te zeggen hadden. De band staat op pauze, maar is niet gesplit. En dat is geen valse uitspraak, we nemen gewoon een sabbatical van onbepaalde duur."
enola: Het is ook frappant hoe ASMZ plaat na plaat blijft evolueren terwijl Godspeed met Yanqui U.X.O. een beetje ter plaatse bleef trappelen.
Efrim: "Ik begrijp dat mensen dat vinden, maar ik ben het daar niet mee eens."
Ian: "Ik denk niet dat de Godspeed van Yanqui zich had vastgemanoeuvreerd, maar gewoon kwader was. De groep wilde weg van de klank van die eerste platen, die, hoewel intens en impactvol , toch ook vrij toegankelijk waren. Daarom is Yanqui zo geworden, ik denk niet dat ze al iets hebben gemaakt dat zo dissonant is als die plaat. De tijden vroegen om zoiets."
enola: In vergelijking met het tempo waaraan ASMZ verandert en vernieuwt, zie je op dezelfde schaal toch nauwelijks beweging in het geluid van Godspeed.
Efrim: "ASMZ is een losser samenwerkingsverband: geen enkel album heeft dezelfde bezetting. We laten ruimte voor samenwerkingen zoals War Radio onder een gelijkaardige naam. Dus natuurlijk gaat er dan telkens een ander geluid zijn."
Ian: "Met ASMZ wilde Efrim van bij het begin een kleiner en breekbaarder iets maken dat toch dezelfde sfeer als Godspeed vasthield. Het is echter duidelijk dat het langzamerhand een veel functionelere entiteit is geworden: Efrim is iemand die bij het jammen de leiding kan nemen met zijn ideeën, zelfs al blijft het componeren min of meer een groepsactiviteit. De focus is duidelijker, Efrim weet dat hij zelfs met zijn shitty, valse stem nog steeds iets te zeggen heeft."
"Aangezien Godspeed nu al bijna drie jaar stil ligt, konden we met ASMZ de laatste jaren ook veel consistenter gaan werken. Vroeger probeerden we in die drie maanden tussen twee Godspeedtournees in, te zien wat er uit kwam, nu kunnen we anders te werk gaan."
enola: Dat zingen van Efrim is beetje bij beetje gegaan en begon eigenlijk eerst met de koorzang op This Is Our Punk Rock.
Efrim: "Het kwam gewoon natuurlijk. Toen we met de songs van dat album tourden en meer songs schreven waarbij er samenzang zou zijn, spraken we over zingen. Dat is de enige keer dat erover gepraat werd."
enola: Was het uit frustratie dat mensen de boodschap niet begrepen als je ze niet letterlijk verwoorde door te zingen?
Efrim: "Het is complexer dan dat. En dat is geen holle frase. Het voelt juist aan als we samen zingen, dat aspect is het belangrijkste. Met Godspeed was het de tactiek om onze visie in interviews uiteen te zetten. Met ASMZ wilden we sinds een paar jaar duidelijker zijn en dus gebruiken we teksten om de boodschap over te brengen, en de stem als een instrument."
Ian: "Het is niet zo rationeel, het is niet het gevolg van discussies. We blijven proberen om relevante protestmuziek te maken door het individuele op een universeel niveau te brengen, en Efrim doet dat op een geweldige manier. Die samenzang is voor ons zo een directe manier om bij de muziek betrokken te zijn en om sàmen muziek te maken, in een cirkel. Niet om het publiek buiten te sluiten, maar om ze te laten voelen dat ze toegelaten worden tot iets."
enola: Met haar samenzang en haar kampvuursfeer heeft Horses In The Sky een hippiesfeertje. Maar dan eentje waar de naïviteit heeft plaatsgemaakt voor tristesse en woede.
Efrim: "Die hippiemythe is bullshit, die heeft nooit bestaan: er zijn natuurlijk altijd naïeve mensen geweest, maar veel van die hippies waren zo politiek bewust, zo fucking intelligent, zo realistisch…. Het is te gemakkelijk om een hele generatie zo denigrerend af te doen. Al begrijp ik wel wat je bedoelt met je vergelijking."
Ian: "Je hoort de laatste twintig jaar heel weinig politieke muziek en er is nochtans zoveel reden toe. Maar al wat we te zien krijgen is escapisme. Zo heb ik meer en meer een probleem met al die aandacht voor Devendra Banhart. En dan niet zozeer om dat het bijna noot voor noot een hommage is aan T-Rex, want dat zegt gewoon veel over hoe weinig historisch inzicht recensenten hebben. Wat me veel meer stoort is dat men dat beschrijft alsof het een soort politieke keuze is om je uit de wereld terug te trekken en het over leuke dingen als liefde te hebben. Goed en wel allemaal, maar goddamit, we zijn allen min of meer intelligente, geschoolde, niet onbemiddelde mensen die wel wat hoger zouden mogen mikken in wat we willen bereiken met onze muziek."
"Kijk: ik denk niet dat het iemand anders dan onszelf aangaat, maar ik denk dat we over het algemeen allemaal erg breekbare, erg verwarde mensen zijn, die op een bepaald moment halverwege de jaren negentig elkaar hebben gevonden en iets hebben opgebouwd dat we nu ook zo puur willen houden. De mensen in onze gemeenschap, vooral bij Constellation, hebben keer op keer beslissingen genomen die die geest in ere houden, zelfs al sloot dat deuren die andere groepen met plezier zouden zijn doorgestapt. Acht jaar ver hebben we een enorm respect voor elkaar, hoewel het moeilijk is geweest soms en het soms hard werk vroeg om beslissingen te nemen die iedereen met de voeten op de grond hield, met respect voor die fragiliteit."
"Maar we willen dat niet uitspelen, we willen niet gepercipieerd worden als een Cat Power of een Devendra bij wie breekbaarheid wordt verheerlijkt totdat dat het enige is waar het nog om draait. De muziek die we maken is beïnvloed door onze kwetsbaarheid, maar we willen dat de muziek ons ook op ons sterkst toont. We proberen het moment te vatten waar dingen kunnen ineenstorten en breekbaar zijn, maar het nog net niet doen."
enola: Denk je niet dat het gewoon een kwestie van tijd is voor er terug meer protestsongs komen?
Ian: "Ik weet het niet. Moeilijke vraag, want meer dan in de sixties maakt het niet uit welke muziek je speelt. Het kan net zo goed van een hardcore band komen die een compleet onbeluisterbare plaat maakt als een freejazz band die speelt wat zij bevrijdende muziek vindt. Het telt allemaal, zo lang ze het spel maar niet meespelen, het eerlijk houden. Wat belangrijk is, is wat je achter de schermen laat gebeuren om je muziek een breder publiek te doen bereiken. Wie zegt neen tegen een advertentiedeal? Zelfs indiebands gaan door de knieën, ze stellen zich zelfs geen vragen meer en dat vind ik veel demoraliserender."
enola: Met de industrie meespelen of niet, dat is de vraag?
Ian: "Zo simpel is het niet, maar ok, laat ons ’de industrie’ als stand in gebruiken voor al de specifieke dingen die dat plaatje compleet maken."
enola: Ook Godspeed heeft toegegeven op een bepaald moment te ver te zijn meegegaan in het industriespelletje.
Ian: "We willen daar niet fanatiek in zijn: als je muziek maakt en je hoopt die te verspreiden en te verkopen om je te onderhouden, dan moet je elke dag heel wat beslissingen nemen.. Dan maak je fouten die je niet zou maken wanneer je wat meer tijd zou hebben. Het was héél pijnlijk voor Godspeed om te beseffen dat ze in een Clearchannelzaal waren geboekt en dan moesten beslissen niet af te zeggen om de fans die al tickets hadden gekocht niet te ontgoochelen. Het enige wat je dan kunt doen is je booker duidelijk maken dat dat de volgende keer geen optie is."
"Je kunt alleen proberen je fouten niet opnieuw te maken. En daar is de dynamiek veranderd de laatste jaren: we zitten op een hellend vlak waar iedereen het schijnbaar ok vindt dat indiebands geld slaan uit een verschijning in een sitcom of dat hun muziek in een reclamefilmpje wordt gebruikt. Er is gewoon geen excuus. Het Noord-Amerikaans erfgoed van indielabels die in de jaren tachtig zo hard alternatieve manieren van productie en distributie probeerden gaat teloor."
"Bij Constellation hebben we er vertrouwen in dat zelfs als onze verkoopcijfers achteruit zouden gaan, mensen zullen begrijpen dat onze motieven om te produceren verschillen van die van het huidige Touch & Go of Matador, die gewoon heel veel geld uitgeven om te zorgen dat hun indieplaten het eerste zijn wat je ziet in de platenwinkel."
"Wij hebben ons bij Constellation nooit afgevraagd of downloaden ons pijn zou doen. Dat is een absurde vraag. We gaan er van uit dat als mensen onze muziek horen en er een klein wereldje voor hen opengaat, het hen duidelijk wordt dat er een verschil is tussen een plaat van ons en een die uitkomt bij Sony."
"Internet is een absurd commercieel gebeuren. Misschien zal het nog een positief gevolg hebben als major labels hun platen gewoon via internet zullen verdelen en dus geen vervuilende cd-doosjes meer met vervuilende vliegtuigen over heel de wereld zullen transporteren. Maar als dat mensen hun idee van muziek aanschaffen is, dan denk ik dat Constellation er mee ophoudt. Het was immers van bij het begin ook een kunstproject: ik hou er van om objecten te maken, te knippen en te plakken. Het gaat ook om schaal, wij zijn niet van plan om honderdduizenden exemplaren te maken en te verkopen."
enola: Blijf je dan niet gewoon voor eigen parochie preken?
Ian: "Het is realisme over hoeveel mensen je kunt bekeren. Je hoopt gewoon dat duizend anderen hetzelfde doen, dat je deel uitmaakt van een netwerk. Dat niet alleen jij ieders aandacht moet hebben, maar dat je samen met anderen veel mensen bereikt. Dat iemand die een Constellationband ziet ook bands op gelijkgestemde labels ontdekt. Of een boek gaat lezen, dan heeft het zin."
"Het is tegenwoordig al een politieke daad om muziek te maken die er niet eens in geïnteresseerd is om commercieel te zijn, waarvan de makers gewoon kleine aantallen proberen te verkopen en die te doen circuleren bij wie ook maar wil luisteren."
enola: Sinds elf september leven we ook in een klimaat van angst waarin het niet gemakkelijk is nog een tegenbeweging te starten.
Ian:"Patti Smith bracht het bij een debat twee dagen geleden nog op Adorno die tachtig jaar geleden zei dat het kritische antwoord op kapitalisme altijd gelijke tred zou moeten houden met het tempo waarin het kapitalisme zichzelf perfectioneert. Dat is abstract, maar dan kom je inderdaad uit bij wat Patti ook zegt: dat je begint te praten over strategieën, dat het dan eigenlijk allemaal neerkomt op marketingtechnieken. Dat is bullshit! Mensen zijn bang en weten niet hoe samen te komen, ze krijgen wat afleidingsmanoeuvres als Live8 toegeworpen die niets gaan veranderen."
"Godspeed is gevraagd om dertig seconden muziek te leveren voor een filmpje voor de Make Poverty History-campagne dat vertoond zou worden bij concerten van U2 en Coldplay, met daarbij een nummer waar iedereen naar moest smsen. Dat is een poging om protest te moderniseren, maar dat gaat dus echt niet werken. Je kunt het monolithische van het kapitalisme niet meer bestrijden met een even homogeen tegenprotest, het moet net het tegenovergestelde zijn: alles moet geatomiseerd worden. Je moet je concentreren op kleine gemeenschappen en daartussen proberen banden te slaan en de diversiteit van het protest behouden. Ja, zelfs als dat neerkomt op groepen Black Cross Anarchists die stenen naar oproerpolitie willen gooien; want ook dat is op het juiste moment op de juiste plek een mogelijk antwoord dat niet zomaar tot vandalisme kan worden gereduceerd zoals de media dat doen."
enola: Wat is er dan mis met een groot publiek willen bereiken en niet in je eigen gemeenschap van overtuigden te willen blijven steken?
Efrim: "Er is niets mis met veel mensen te willen bereiken. Wat mensen doen om dat te forceren, dààr valt heel wat over te zeggen. Als een hele industrie zijn publiek niet respecteert, dan is er een probleem. Er is geen probleem met populair worden, er is een probleem met populair worden en die feiten niet onder ogen willen zien, zo van "ik verdien ook maar mijn brood". That just makes me .. want to punch em all. Dàt en het feit dat de enige graadmeter nog populariteit lijkt te zijn: als je niet populair bent, dan is dat omdat je nu eenmaal bewust de moeilijkaard uithangt. Er is op dit moment geen infrastructuur om interessante muziek groot te maken. Al de grote platenfirma’s denken dat de mensen stom zijn en wat ze promoten is daarop afgestemd."
enola: Ok, maar hoe kunnen we er dan voor zorgen dat meer mensen jullie boodschap horen?
Efrim: "Daarvoor zijn meer bands nodig, meer schrijvers, meer concertzaaltjes. Het gaat niet komen van één band, of van een handvol groepen, het vraagt een netwerk van groepen die zich bij de zaak aansluiten. Extreem is dat niet, het is gewoon een kwestie van geloven in wat je doet, dat je je niet moet inlaten met deze verschrikkelijke bullshit. Je gaat niets veranderen omdat commerciële radio gelooft dat ze je wel kunnen draaien tussen U2 en Led Zeppelin in. Dat is geen teken dat je het systeem hebt gebruikt om het te verslaan, enkel dat zij hebben besloten dat ze door jou te draaien hamburgers bij McDonalds kunnen verkopen. Het enige verzet is je er niet mee inlaten."
enola: Ja, ok, maar de mensen die zo denken zijn een minderheid.
Efrim: "Ja en neen. We zijn net zo goed een minderheid die de luxe heeft om geld aan platen, optredens en tijdschriften te spenderen. We hebben geen vier kinderen, geen arbeidersjob, dat maakt ons veel meer een minderheid. Mensen luisteren naar commerciële radio’s omdat die er gewoon zijn, het vraagt werk om andere muziek te ontdekken en daar hebben mensen met vier kinderen en een job geen tijd voor. De enige manier waarop goede muziek mensen gaat bereiken is als mensen in de industrie eraan gaan werken dat dat gebeurt. En dat kan alleen maar door dat non-engagement, door dat hele systeem te negeren."
Ian: "Het werkt niet zoals jij het beschrijft van ’ik bespreek U2 en daarnaast Godspeed, zo leren ook U2-fans die groep kennen’. Dat is een veldslag die je niet kunt winnen."
enola: Het is wel een gevecht. Jullie gooien de handdoek al op voorhand in de ring.
Efrim: "We trekken ons niet terug! Het gevecht is om aan te tonen dat heel die industrie er niet toe doet, dat de kar voor de paarden is gespannen. Niemands hoop en dromen worden belichaamd door de muziekindustrie, dus laat je er niet mee in."
enola: Is er dan wel hoop om mensen te overtuigen en je eigen kring te overstijgen? Efrim: "Neen, het is niet hopeloos. Ik geloof dat mensen goed zijn, dat ze intelligent zijn, dat mensen de kansen en de mogelijkheden zijn gegeven om de juiste beslissingen te nemen. Mensen zijn geen domme, slechte schapen."