Het klinkt als een Hollywoodverhaal en dat is het ook. Het debuut van een schrijver wordt als audioboek uitgebracht en belandt in de handen (en oren) van Stephen King die het onmiddellijk uitroept tot “the best book you can’t read”. Waarna niet alleen de uitgeverijen over elkaar heen rollen om de publicatierechten in handen te krijgen maar ook filmmaatschappijen naar de verfilming smachten.
Maar zoals bij elk Hollywoodverhaal zijn hier ook enkele kanttekeningen te plaatsen, want Ron McLarty (1947) mag dan inderdaad debuteren met De Geheugenloper, een nobele onbekende is hij niet. Dertig jaar geleden verhuisde McLarty naar New York om auteur te worden, maar het lot besliste er anders over en de man werd om den brode acteur; een enkele letter maakte een wereld van verschil. Maar McLarty spreekt ook boeken in en verkreeg het recht om een eigen werk in te spreken. Het zou een roman worden die hij in 1988 schreef: De Geheugenloper.
Het doet echter allemaal niets af aan de waarde van het verhaal: een ontroerende reis dwars door Amerika heen wordt afgewisseld met flashbacks naar hoe het allemaal begon. De drieënvijftigjarige Smithson “Smithy” Ide is het oertype van de sympathieke loser: een overgewicht en een drankprobleem gaan hand in hand met een zinloze baan en een leeg leven. Maar als Smithys ouders sterven in een auto-ongeluk wordt hij willens nillens geconfronteerd met zijn verleden en enkele oude demonen.
Er is Norma, het verliefde buurmeisje waarvan Smithy zich volledig afkeerde nadat ze verlamd raakte bij een ongeluk, en natuurlijk of vooral Bethany: Smithy’s oudere, knappe, maar ook geestelijke gestoorde zus, die op een dag spoorloos verdween. Smithy wordt na de rouwplechtigheid namelijk niet alleen opnieuw geconfronteerd met Norma, die zich tegen elke prijs wil profileren als een sterke onafhankelijke vrouw, maar ook met Bethany. Of liever gezegd met Bethany’s nagedachtenis, want Bethany is gestorven. In een bizarre opwelling besluit Smithy het lichaam van zijn zus op te halen en bovendien de reis te maken op zijn kinderfiets.
Als een “mid-life coming of age”-verhaal ontplooit de ene helft van het verhaal zich, terwijl de alternerende hoofdstukken het geestelijke verval van Bethany uiteenzetten. Niet alleen op tocht doorheen Amerika ontmoet Smithy aparte figuren, ook zijn verleden met Bethany is niet ongeschonden gebleven. De arme Smithy lijkt zich immers nergens van bewust en gaat als een moderne Tartuffe door het leven. Want boven alles blijft hij geloven in de goedheid in de mens, hoe vaak hij ook wordt neergeschoten, aangereden of beschuldigd van verkrachting. Voor Smithy schuilt in iedereen iets goeds.
Het is echter geen Hollywoodverhaal waarin alles goed afloopt en iedere excentriekeling op zichzelf wat vreemd is maar bovenal een gouden hart heeft. “Bad things happen to good people” lijkt als boodschap voorzichtig door het boek te schemeren. We hebben allemaal ons eigen verhaal en dat kent zijn (pik)zwarte bladzijden. En ook al vindt Smithy vrede met zichzelf en de wereld op het einde van het boek, de zekerheid dat alles goed zal komen is er niet. Die is er nooit.
In De Geheugenloper worden een late coming of age en een roadtrip door Amerika heen op een knappe wijze doorheen elkaar geweven, waarbij het personage Bethany als de rode draad tussen beide verhalen fungeert. McLarty’s sterkte ligt in de schijnbare achteloosheid waarmee hij de dingen neerschrijft. Als lezer sta je aanvankelijk onverschillig tegen de ietwat sullige Smithy, maar gaandeweg word je meegesleept door het personage totdat je het woedend uitschreeuwen wil tegen al het onrecht dat de goedmoedige sul aangedaan wordt. Maar Smithy zelf blijft er rustig onder en neemt niet alleen vrede met zijn lot, maar aanvaardt ook de andere zoals hij is. De Geheugenloper ontroert onderhuids harder dan we durven toegeven. We hadden zowaar even vrede met de wereld zoals hij is, want die ander weet het eigenlijk ook allemaal niet zo goed.
