Je moet het maar kunnen: een film maken over een drugkoerier die in
haar maag tientallen capsules dope vervoert van Colombia naar de
VS, en die tóch een upper is in plaats van een
downer. Joshua Marston had van zijn debuutfilm, ‘Maria Full
of Grace’, een pikzwart drama kunnen maken vol van de meest
ondraaglijke miserie, maar het resultaat is zowaar een intens
levensbevestigend verhaal dat voorzichtig durft te suggereren dat
er misschien toch een happy end mogelijk is.
Catalina Sandino Moreno speelt Maria, een zeventienjarig meisje dat
in een onooglijk dorp in Colombia haar dagen slijt in een bedrijf
waar rozen verwerkt worden voor vervoer naar de kleinhandel. Maria
heeft maar weinig om naar uit te kijken in het leven: op haar job
krijgt ze steeds te horen dat ze niet snel genoeg werkt, haar
moeder en lamlendige zus zeuren haar aan haar kop dat ze niet
genoeg geld in het laatje brengt en haar vriendje is een geboren
loser. Wanneer ze te horen krijgt dat ze zwanger is, beseft Maria
dat ze zo snel mogelijk voldoende geld moet zien te verdienen om
uit haar leventje te kunnen ontsnappen. Op die manier komt ze
terecht bij enkele louche uitziende figuren, die haar inhuren als
muilezel: Maria zal een vijftigtal ballonnetjes drugs inslikken en
op die manier naar Amerika vervoeren.
Er zijn een groot aantal dingen die de regisseur helemaal goed doet
in ‘Maria Full of Grace’. Zo vertoont de film, zeker tijdens z’n
eerste helft, een zeer effectieve bondigheid: elke scène voegt iets
wezenlijks toe aan de prent, tijdens het eerste uur krijg je
nauwelijks iets te zien waarvan je kunt zeggen dat ze ’t net zo
goed hadden kunnen knippen. Neem bijvoorbeeld Maria’s zwangerschap:
in andere films, zeker Amerikaanse, had dat feit gewoon op zichzelf
gestaan om de betrokkenheid van het publiek intenser te maken. Een
zeventienjarig meisje dat haar vrijheid en leven riskeert voor
enkele peso’s, dat is erg. Maar als dat meisje dan ook nog eens
zwanger is… Of ze hadden het kunnen gebruiken als voor de hand
liggend symbool: een nieuw leven dat begint, een nieuwe hoop…
Vult u maar in. In deze film echter, zorgt Marston ervoor dat die
zwangerschap een zeer praktisch nut dient binnen de plot. Maria
wordt tegengehouden wanneer ze landt op de luchthaven van New York
– die douanen zijn ook niet van gisteren en ruiken onraad wanneer
er een Zuid-Amerikaans meisje uit de rimboe plots miraculeus
voldoende geld heeft om naar de VS te vliegen. Maar omdat ze in
verwachting is, mogen de autoriteiten geen röntgenfoto van haar
nemen en dus moeten ze haar laten gaan, bij gebrek aan bewijzen.
Het kind dat Maria verwacht functioneert nog steeds op die twee
andere niveau’s: het dient nog altijd om ons meer emotioneel
betrokken te maken bij Maria’s lotgevallen en je kunt het nog
altijd interpreteren als symbool. Maar het heeft ook een functie
gekregen in het verhaal zelf, we krijgen geen scènes te zien die
alléén dienen als symbool, alles wat we te zien krijgen stuwt ook
het verhaal vooruit.
Marston vertoont ook een enorme fascinatie met de mechanismen van
zo’n smokkel: de manier waarop Maria er eerst op moet oefenen om
druiven in één keer door te slikken, zodat ze dat achteraf ook met
de capsules drugs zal kunnen doen. Het feit dat ze 24 uur voor de
reis niets mag eten. Wat ze doet wanneer ze op het vliegtuig plots
naar het toilet moet. Dat soort van praktische zaken waar je
doorgaans niet bij stilstaat wanneer je in de krant leest dat zo’n
smokkelaar is opgepakt of gestorven omdat één van de capsules is
opengebarsten. Marston toont ons al die details, de fysieke
ongemakken die er met die handel gepaard gaan, en daarmee maakt hij
z’n film meteen een stuk geloofwaardiger.
De acteurs doen er ook veel aan om die geloofwaardigheid te
bewaren. Er wordt over de hele lijn sterk gespeeld, maar Moreno is
echt indrukwekkend in de hoofdrol. Gelet dat dit nog maar haar
eerste filmrol is, is het opmerkelijk hoeveel beheersing ze hier
toont. Andere beginnende acteurs hebben vaak de indruk dat je
zoveel mogelijk moet “acteren”, een performance opzetten waarin je
de hele tijd actief bezig bent. Moreno durft het aan om bijna tot
in het extreme te underplayen. Let op een scène tegen het einde,
wanneer ze luistert hoe een vriendin een belangrijk telefoongesprek
voert. Natuurlijk reageert ze, natuurlijk is ze van streek, maar
Moreno speelt het allemaal erg intern. Binnenin dat 17-jarig meisje
woedt er een storm aan emoties, maar we zien maar een heel kleine
portie daarvan naar de oppervlakte komen.
Marston, ook verantwoordelijk voor het scenario, lijkt zeer goed te
weten wat voor mensen zich laten verleiden door de mogelijkheid als
menselijke muilezel te dienen: dit zijn geen slechte mensen. Ze
hebben alleen niets meer te verliezen. Neem een stel personen die
hun leven lang gedoemd zijn in een bloemenbedrijf te werken zonder
ooit uit de schulden te komen en geef ze vervolgens de gelegenheid
om op een paar dagen tijd genoeg te verdienen om een huis te kopen
en er comfortabel in te gaan wonen. Geen wonder dat er zoveel
slikkers door de grenzen proberen te komen. De regisseur tekent
zijn personages erg nauwkeurig, we weten altijd precies wie welke
doelen heeft en welke motieven, en hij weigert daarbij om te
oordelen. Dat moet de kijker maar doen.
Dat alles is natuurlijk bijzonder mooi, maar het neemt niet weg dat
eens de actie zich verplaatst naar het Amerika buiten de
luchthaven, de drive achter de film voor een groot deel wegvalt.
Het tempo vertraagt plotseling, en gezien de zeer nauwkeurige
opbouw tot dan toe voél je dat verschil ook. Bovendien strekt het
tot eer dat Marston nog steeds over een overwegend optimistisch
mensbeeld blijkt te beschikken – Maria krijgt regelmatig hulp van
totale vreemden die niets dan haar bestwil in gedachten hebben –
maar die optimistische mentaliteit die er tegen het einde toch komt
doorstralen, zorgt er ook wel voor dat ‘Maria Full of Grace’ niet
bepaald een harde prent is geworden. Gezien het gegeven, had de
regisseur je gerust met een ferme maagstomp op straat kunnen
sturen, hij had hier een rauw, nihilistisch sociaal drama van
kunnen maken, maar dat doet hij dus geheel bewust niét. En
misschien… Tja, misschien is dat toch jammer, dat hij dat niet
heeft gedaan. De meest memorabele films zijn immers diegenen die je
uitdagen om heftige emoties te voelen, diepe gedachten te denken.
‘Maria Full of Grace’ doet dat niet – het is een met overweldigende
intelligentie gemaakte film, een intrigerende case study van een
pragend fenomeen. Maar had Marston iets meer lef gehad, dan had het
ook een beenharde aanklacht kunnen zijn. Wat best wel had
gemogen.
http://www.mariafullofgrace.com/
