‘Frailty’, het regiedebuut van Bill Paxton, is een horrorfilm in
de ware betekenis van het woord. Waar de meeste films in het genre
zich bedienen van monsters of andere schrikeffecten om een goedkope
gil uit hun publiek te persen, keert Paxton hier terug naar de
roots van het genre: het tonen van ware, psychologische terreur,
die angstaanjagender is dan eender welk spook.
Bill Paxton geeft zichzelf in één moeite door de beste rol van
zijn carrière als “Dad” Meiks, een automechanicien die na de dood
van zijn vrouw alleen voor de opvoeding van zijn twee zoontjes,
Fenton en Adam, moet zorgen. Dat schijnt hem vrij goed te lukken,
tot hij op een nacht een visioen krijgt. Een engel verschijnt aan
hem, vertelt hij zijn ademloze kinderen, en deelt hem mee dat hij
een heilige missie heeft in het leven: het vernietigen van demonen.
Demonen zijn namelijk onder ons, ziet u, rechtstreekse
afstammelingen van Satan, die eruit zien als doodgewone mensen. Het
is aan Dad en zijn nageslacht om hen hun verdiende loon te geven.
Papa slijpt zijn bijl en bouwt een schuur in z’n achtertuintje, en
gaat vervolgens op jacht, met zijn zonen op sleeptouw.
Adam, de jongste van de twee, twijfelt geen moment dat zijn
vader uitverkoren is door God om de slechten te beoordelen. Fenton,
daarentegen, beseft maar al te goed dat de brave man waanzinnig is
geworden, en wordt daardoor geconfronteerd met de keuze ofwel zijn
vader te verraden, of toe te zien hoe onschuldige mensen worden
vermoord.
Dat klinkt misschien erg sensationeel en bloederig, maar dat is
het niet. ‘Frailty’ is een film die van een paar verschillende
genres proeft, maar de slasher is er niet één van. Het begint als
een conventionele politiefilm, wanneer Fenton jaren later, wanneer
hij tot zijn eigen scha en schande is opgegroeid als Matthew
McConaughey, de sukkelaar, zijn verhaal vertelt aan een ongelovige
FBI-agent, gespeeld door Powers Boothe. Vervolgens krijgen we in
flash-back de jeugd van Fenton te zien, en verandert de film in een
combinatie van thriller en gezinsdrama. En dan, wanneer we denken
dat het afgelopen is, krijgen we nóg een vreemde wending. Een zéér
vreemde wending.
Paxton is één van die acteurs waarvan iedereen het gezicht wel
kent, maar niemand die hem helemaal kan thuisbrengen. Met zijn
doordeweekse uiterlijk – hij zou écht een mechanicien kunnen zijn –
weet hij aan elk personage dat hij speelt een stevige basis in de
realiteit te geven. Kijk maar eens naar Sam Raimi’s schitterende
film ‘A Simple Plan’ – een thriller die niet half zo goed had
gewerkt indien Paxton er niet zo doodnormaal uitzag. Ook hier
gebruikt hij zijn boy-next-door gehalte om van Dad iets heel anders
te maken dan de doorsnee bijbelzwaaiende, moordzuchtige gek. Eén
van de redenen waarom ‘Frailty’ een hele tijd lang op een
fantastische manier onze zenuwen weet te bespelen, is omdat Paxton
op zo’n geloofwaardige, haast vanzelfsprekende manier wegglijdt in
zijn waanzin.
Dit is geen verhaal over een seriemoordenaar of over een
religieuze gek, maar over een sympathiek man, een goede vader, bij
wie op een dag finaal de stoppen doorslaan. Hij heeft er niet om
gevraagd hallucinaties te gaan zien, en gelooft ook echt niet iets
verkeerd te doen. “Het is geen moord,” legt hij geduldig uit aan de
jonge Fenton. “Ik heb nog nooit in m’n leven iemand vermoord.”
Als regisseur heeft Paxton duidelijk goed opgelet tijdens zijn
samenwerkingen met James Cameron en Sam Raimi – hij slaagt erin om
een aantal scènes van buitengewone spanning op te bouwen. Kijk
bijvoorbeeld naar een scène waarin Dad Fenton vraagt om zelf de
honneurs waar te nemen en een “demon” te doden. Wat mooi is, en dit
is een element dat door heel de film loopt, is dat de spanning in
de situatie niet gecreëerd wordt door de mogelijkheid op een gore
scène met opspattend bloed. Nee, waar alles van afhangt, is de
relatie tussen de vader en zijn zoon. We krijgen nooit te zien hoe
de bijl van papa gebruikt wordt, maar we zien we de reacties op de
gezichten van de drie aanwezigen. We zien hoe Fenton en Adam
reageren op het geweld, hoe Dad reageert op hun reactie enz… En
dààr komt de spanning vandaan. Het geweld is enkel de motor van de
scène, maar het is niet bestaansreden ervan.
Met een eenvoudige, maar effectieve visuele stijl, schotelt
Paxton ons hier een behoorlijk intens verhaal voor (ik kan mij al
levendig voorstellen hoe bepaalde bible thumping Americans zullen
reageren op deze film), dat in essentie de gevolgen van religieus
extremisme blootlegt, en zich ook vragen stelt bij de familiebanden
tussen een ouder en zijn kinderen. Hoe ver kun je gaan voor die
banden breken, en loyaliteit voor je vader plaats moet maken voor
je eigen fatsoen en geweten? Zonder bewust op zoek te gaan naar
manipulatieve momenten, weet Paxton ons binnen te trekken in de
verknipte denkwereld van een zelfverklaarde wraakengel. En wat echt
angstaanjagend aan hem is, is hoe gewoon hij eruit ziet.
Dat zit dus allemaal wel goed, maar dan op het einde krijgen we
een finale plotwending die heel wat kapot maakt. De hele tijd
dachten we naar een fascinerend, spannend familiedrama te zitten
kijken, en nu plots maakt de film een bocht van 180 graden om iets
helemaal anders te worden. Dat soort van verrassingseindes kunnen
op z’n best een heel nieuwe, diepere betekenis aan een film geven
(denk maar aan ‘The Others’), of het
kan ook gewoon in de weg lopen, zoals hier. Dat hele laatste
segment degradeert de intelligente studie van toenemende waanzin
die we tot dan toe zagen, tot niet meer of minder dan de zoveelste
thriller met een gimmick. Met terugwerkende kracht maakt dat einde
de rest van de film plots heel wat minder betekenisvol.
Ik kan me niet herinneren wanneer ik het einde van een film nog
eens zó heb geminacht. Hoe beter het verhaal dat ervoor kwam, hoe
erger zo’n afknapper is, natuurlijk, en in dit geval was dat
verhaal zeer goed. Mijn advies: kijk ernaar, en hou het na de
laatste flash-back gewoon voor bekeken. Zo kunt u zich ‘Frailty’
tenminste herinneren als het kleine pareltje dat het had kunnen en
moeten zijn.
http://www.frailtythefilm.com/