95 min. / USA
Robin Williams schijnt vastbesloten te zijn z’n leven te
beteren: na jarenlang vastgeroest te zitten in flauwe komedies en
stroperige melodrama’s, komt hij dit jaar twee keer sterk uit de
hoek, met rollen die meer van hem vereisen dan zijn clownsgezicht
of zijn triestige, troebelige-ogen gezicht. (Zijn triestige
troebele-ogen gezicht? Kijk maar eens naar zijn monoloog in ‘Good
Will Hunting’: dàt gezicht.)
Twee keer dit jaar speelt hij de vriendelijkste psychopaat van de
stad, mensen die zachtjes spreken en gedienstig glimlachen, maar
onder wiens facade van normaliteit een vulkaan van woede kolkt. In
‘Insomnia’ speelde Williams nog een
bijrol, maar in ‘One Hour Photo’ draagt hij het hele gebeuren.
Williams stond voor de uitdaging een ernstige film op zijn
schouders te nemen, zonder dat hij Robin Williams kon zijn, zonder
dat hij kon terugvallen op zijn gebruikelijke trucjes. Hij moest
dat personage worden, anders had het niet gewerkt. En het werkt
wél. Het werkt zelfs vrij goed.
Williams speelt Sidney “Sy” Parrish, de bediende van de fotobalie
in een gigantisch warenhuis, de SavMart. Hij is zo’n winkelbediende
die niemand zich achteraf nog herinnert; hij is één van de vele
mensen die we voor vanzelfsprekend aannemen, over wie we niet
nadenken. Zeg nu zelf: wanneer vroeg u nog eens hoe het met de
kinderen van de juffrouw aan kassa vijf van de Delhaize was? Wel
dan.
Vanaf het moment dat we Sy zien in de film, weten we ook hoe het
komt dat juist hij steeds buiten het zichtveld van mensen lijkt te
vallen; gekleed in de wit-en-blauwe kleuren van het warenhuis, met
zijn bleke huid, zijn blond haar en zijn volslagen onopvallende
gedrag van professionele vriendelijkheid, lijkt hij haast in de
muren van de SavMart op te gaan. Alsof hij helemaal geen individu
is, maar enkel een extensie van de winkel waar hij werkt. Ook dit
is volkomen afkomstig uit het echte leven. Zou u de juffrouw van
kassa vijf ook herkennen als u haar op straat tegenkwam, zonder die
stofjas aan? Wel dan.
We leren Sy kennen als een erg eenzame man – ook buiten zijn als
vanzelfsprekend aangenomen verschijning in het warenhuis, is er
niemand die op hem zit te wachten. Hij leeft zijn leven via de
mensen die hij ziet op de foto’s die hij ontwikkelt. En dan vooral
via de familie Yorkin – mensen die al jaar en dag klanten bij hem
zijn, en naar de mening van Sy het perfecte gezinsleven hebben.
Vader, moeder, zoontje, een liefdevol gezin, wiens foto’s blije
taferelen uitbeelden van het soort van geluk dat Sy zelf nooit
gekend heeft en nooit zal kennen. Sy besluit van de foto’s van de
Yorkins extra afdrukken te maken, voor zichzelf. Indien het echte
leven hem geen geluk kan bieden, zal hij het zoeken in een
imaginair leven, waarin hij “uncle Sy” is; hij vindt zijn
emotionele bevrediging in een fantasie.
Maar wat als die fantasie aan diggelen geslagen wordt? Wat als Sy
ontdekt dat het gezinsgeluk van de Yorkins niet zo perfect is als
het lijkt?
‘One Hour Photo’ is wellicht de eerste ernstige studie van het
fenomeen eenzaamheid sinds ‘Taxi Driver’. Er vallen wel degelijk
gelijkenissen te trekken – nu zowel als toen gaat het om eenzame
anti-helden, die de wanhopige behoefte voelen om “normaal” te zijn.
Travis Bickle haalde zijn wereldbeeld van de tv, en streefde dat
doel, die definitie van een normaal gezinsleven na, op een
uiteindelijk zeer bloederige manier. Sy Parrish haalt het zijne van
de foto’s die hij steelt, maar veel verschil maakt het niet – de
drang om geluk te voelen zoals ze dat waarnemen bij andere mensen
(echt of fictief), drijft de beide personages.
Debuterend regisseur Mark Romanek heeft een verleden in
muziekvideo’s, maar dat is niet aan zijn film af te zien – ‘One
Hour Photo’ grijpt immers niet enkel inhoudelijk terug naar de
conventies van de cinema van de jaren zeventig, maar ook visueel,
door er een bedrieglijk eenvoudige stijl op na te houden. Hij werkt
graag met kleurencodes – wit en blauw lijken steeds aanwezig te
zijn: koele, heldere kleuren die Sy geen gelegenheid geven om zich
te verbergen voor zichzelf of voor anderen. In tegenstelling tot
wat je van een videoclip-regisseur zou verwachten, kiest Romanek
nooit voor specifiek fitsend camerawerk of een snelle, hippe
montage. Integendeel zelfs, hij gaat regelmatig voor de meest
eenvoudige camerastandpunten, waarbij we de personages soms recht
in de ogen kijken (steeds een voordeel in dit soort films, als je
de psychopaat frontaal mag aankijken), en zijn montage is helder en
duidelijk. Romanek gaat zelfs zover dat hij tussen verschillende
scènes vaak het beeld helemaal zwart laat worden – hoe lang is het
al niet geleden dat we dàt nog eens hebben gezien?
Op die manier probeert Romanek duidelijk een nieuwe Hollywood-film
te maken in 2002: een film die gedreven wordt door intelligentie,
die het aandurft om langzaam maar zeker de spanning op te bouwen,
in plaats van voor goedkope schrikeffecten te kiezen. Die geen
bonkende soundtrack of ondersteboven draaiende camera’s nodig heeft
om spannend te zijn. Een film die suggereert, in plaats van ons
alles in ons gezicht te plakken.
En het lukt hem, we worden meegezogen in de wereld van Sy, intriest
en angstaanjagend tegelijk. Robin Williams speelt het
hoofdpersonage daarenboven perfect. Hij is de perfecte “man zonder
eigenschappen” – waar anderen soms verloren lopen in een massa,
heeft Sy Parrish niet eens een massa nódig om niet opgemerkt te
worden. Die zie je toch al niet. Je zou de man van puur medelijden
in huis willen nemen, en hem vervolgens in de kelder opsluiten
omdat je zo de rillingen van ‘m krijgt.
Neemt niet weg dat er ook een aantal dingen misgaan met ‘One Hour
Photo’. Eén daarvan is de muziek, die verdacht veel weg heeft van
die voor ‘American Beauty’. Een hele film lang hebben we het gevoel
dat we dit eerder hebben gehoord. De originaliteit die zoveel
andere elementen van de film domineert, is hier volkomen
afwezig.
Het einde van de film heeft ook zo z’n problemen – het is niet
zozeer wàt er gebeurt, dat me stoort, als wel de plotse snelheid
waarmee alles moet gebeuren. Vergeleken met de goed getimede
dreiging die eerder wordt opgebouwd, lijkt het einde ineens snel
afgehaspeld. De climax van ‘One Hour Photo’ had zenuwslopend moeten
zijn, had minstens een kwartier moeten duren, en de situatie die
Romanek creëerde leende zich daar ook toe – maar er wordt niet op
geïncasseerd. Romanek gaat er gewoon te snel over.
‘One Hour Photo’ is een oneindig interessant experiment, dat niet
helemaal geslaagd is, maar er in ieder geval in slaagt u 85 minuten
lang aan het puntje van uw stoel gekleefd te houden – om er u
vervolgens met een ietwat teleurgestelde zucht nog 10 minuten lang
in achteruit te duwen. Zoals Billy Wilder het zei in ‘Some Like It
Hot’: “nobody’s perfect”.
http://www.foxsearchlight.com/onehourphoto/
