110 min. / USA
Misschien dat er op deze wereld mensen zijn die
begrijpen waarom personen uit de muziekindustrie zich de laatste
jaren steeds opnieuw geroepen voelen om zich aan een filmrol te
wagen – ik ben niet één van hen. Op een dergelijke manier van
medium veranderen was tijdens de jaren tachtig al een slecht idee
voor Madonna (ik word soms nog met een ijzige kreet wakker in het
midden van de nacht na een nachtmerrie over ‘Who’s That Girl’), en
God weet dat Britney Spears er met haar Barbiehandjes van af had
moeten blijven.
Maar dan is er ‘8 Mile’, en tijdens de openingsscène zien we
Eminem, white trash and proud of it, in het toilet van een
groezelige club staan, zichzelf recht in de ogen kijkend in een
spiegel, om vervolgens te gaan kotsen. Kijk, en dàt zien we Britney
dus niet doen.
Om u maar te zeggen dat het vanaf het begin duidelijk is dat dit
wel degelijk een film wordt, en niet louter een showstuk voor een
popster met een opgeblazen ego. Dat is het óók hoor, maar dan wel
een showstuk met behoorlijk wat street credibility, en een
bestaansreden buiten de aanwezigheid van de ster. De wonderen zijn
schijnbaar de wereld nog niet uit.
Het scenario is eigenlijk een hervertelling van de mythe die Eminem
rond zichzelf heeft opgebouwd. Hij speelt Jimmy Smiths, een blanke
jongen in een zwarte wereld. Aan de andere kant van “8 Mile”,
liggen de blanke voorsteden van Detroit, maar Jimmy is opgegroeid
in het zwarte getto. De jongen heeft het moeilijk: hij is zijn
zwangere vriendin en zijn auto kwijt, en is daardoor verplicht
terug in te trekken bij zijn moeder (Kim Basinger), die samen met
haar ploerterige vriend en Jimmy’s zusje, in een caravan woont. Hij
werkt in een fabriek, waar zijn enige verantwoordelijkheid eruit
bestaat een hele dag lang op dezelfde knop te drukken, en hij heeft
geen enkel realistisch uitzicht op een verbetering van die
deprimerende situatie.
’s Avonds, echter, gaat hij in The Shelter, een half uit elkaar
vallend gebouw dat bij consensus een nachtclub wordt genoemd,
deelnemen aan rapwedstrijden. De deelnemers krijgen elk 45 seconden
om elkaar de huid vol te schelden. Wie het publiek het meest weet
te overtuigen, mag door naar de volgende ronde. In deze wereld laat
Jimmy zichzelf “Rabbit” noemen, die aanvaarding heeft gevonden
onder een kleine kring zwarte vrienden, en die overleeft op de
eeuwige beloften van gratis studiotijd, zodat hij een demo van zijn
rap kan opnemen.
Dat is het wel zo’n beetje, wat de plot betreft: we volgen Jimmy
gedurende een week, waarin we zien hoe hij kennis maakt met een
nieuw meisje (Brittany Murphy), hoe hij tracht een zekere vrede te
bereiken met zijn moeder, en hoe hij een privé-oorlog uitvecht met
een bende die zichzelf “The Free World” noemt. In essentie is dit
een karakterstudie van een jonge man die in een verkeerde wereld is
terechtgekomen.
Wie nu denkt dat ‘8 Mile’ een typisch Rocky-verhaaltje gaat worden,
is eraan voor de moeite. We zien niet hoe het arme trailer trash
uitschot zich opwerkt tot multi-miljonair, zoals Eminem dat zelf
heeft gedaan. Aan het einde is er niets opgelost – maar Rabbit is
wel op een punt van aanvaarding gekomen, waarin het hem duidelijk
is geworden hoe hij zijn leven moet aanpakken en welke weg hij kan
volgen naar een betere toekomst. Is dàt niet mooi? Nou.
Laten we maar meteen de grote vraag aanpakken: kan Eminem acteren?
Het antwoord: geen idee. Daarvoor zou ik hem eerst in een rol
willen zien die meer van hem vereist dan enkel zichzelf zijn. De
plot van deze film is van a tot z gebaseerd op de verhalen die de
rapper in zijn muziek en in interviews over zichzelf verteld heeft
– wat Eminem doet in deze film, is in wezen wat hij tijdens elk
optreden doet: een sombere blik opzetten (zou hij wel kùnnen
lachen?), alsof hij van onderhuidse woede en angst bàrst, en dan
die agressie en dat verdriet gebruiken om zich door zijn optreden
te werken. Britney Spears speelde óók zichzelf (of althans: de
publieke versie van zichzelf) in haar film, en slaagde er niet eens
in om dat overtuigend te doen. Eminem kan dat wel. Hij is nooit
minder dan volslagen geloofwaardig. Een aangename verrassing,
inderdaad.
Buiten een paradepaardje voor Eminem, is ‘8 Mile’ echter ook een
film die ergens over gaat: Curtis Hanson, regisseur van pareltjes
als ‘LA Confidential’ en ‘Wonder
Boys’, laat zijn camera in lange, schokkerige traveling shots
door de vervallen straten van Detroit glijden, en weet een
behoorlijk overtuigend beeld van die buurt te schetsen. Overtuigend
vooral omdat hij nergens voor platte emotie of overdreven geweld
kiest. Bendes duiken hier en daar op tijdens de film, maar er wordt
maar één keer een pistool afgevuurd, en dan is het nog per ongeluk.
Tijdens de finale wordt het pleit niet beslecht met kogels, maar
met woorden, tijdens de grote, climactische beledigingsronde. Op
zichzelf beviel me dat wel – wat de buurten van 8 Mile onleefbaar
maakt, is niet het gevaar op fysiek geweld, maar de constante
morele uitputting van mensen die onder elke sociale grens leven en
geen enkele hoop hebben er ooit bovenuit te stijgen. Wat voor
geweld er dan toch te vinden valt, is een rechtstreeks gevolg
hiervan, en dat wordt ook duidelijk gemaakt. Zoals ik al zei: dàt
is street credibility: niet alleen weten wàt er gebeurt in de
straten, maar ook waarom.
Dat klinkt allemaal prima, maar met al dat kan zelfs een regisseur
als Curtis Hanson niet verhinderen dat bepaalde dramatische
situaties mank lopen. De eerste vriendin van Rabbit (de zwangere),
komt af en toe eens opduiken, maar er wordt met haar personage
bitter weinig gedaan – waarom lieten ze haar dan niet gewoon uit de
film? Brittany Murphy’s rol is op z’n zachtst gezegd twijfelachtig;
het wordt nooit echt duidelijk waar haar personage staat en waarom.
De vriend van Rabbits moeder verdwijnt ongeveer halverwege uit de
film en laat niets meer van zich horen. En dan is er nog Kim
Basinger, die misschien oud genoeg is om Eminems moeder te zijn
(misschien, in de trailerparken zijn ze er doorgaans nogal vroeg
bij), maar er in ieder geval niet oud genoeg uitziet om enige
geloofwaardigheid te bewaren.
Ook valt de film met bepaalde scènes opvallend in herhaling. We
zien Rabbit met zijn vrienden praten over een toekomst als rapper.
Eén van zijn vrienden heeft connecties in een opnamestudio, en
verzekert hem dat zijn moment zal komen. Twee scènes later zien we
opnieuw een scène waarin in feite hetzelfde gebeurt. En dan nog
eens.
‘8 Mile’ is geen slechte film, geheel tegen mijn verwachtingen in.
Maar ik ben wel bang dat hij een beetje tussen twee stoelen gaat
vallen. De fans van Eminem zullen hem vaker willen zien rappen, en
beginnen zich al na het eerste uur te vervelen (hoewel ze dat
achteraf waarschijnlijk niet zullen willen toegeven). En wie géén
fan is, ziet een film met te veel irritante losse eindjes om
helemaal te deugen. Een open einde, tot daaraan toe, maar je moet
na afloop op z’n minst een stand van zaken kunnen opmaken voor elk
personage. Eén ding is alvast zeker: in tegestelling tot ‘Crossroads’ of ‘Glitter’, is dit een film
die u met opgeheven hoofd kunt gaan bekijken. Zolang u maar niet
zo’n Eminem-muts opzet.
http://www.8-mile.com/
